Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου

 

Το υποψήφιο για βραβείο Booker 2024 «Στο σπίτι της» είναι μια ιστορία έντασης, μνήμης και απαγορευμένης επιθυμίας.

Κάποια βιβλία δεν φωνάζουν για την προσοχή σου. Αντίθετα, ψιθυρίζουν. Και αυτός ο ψίθυρος είναι αρκετός για να σε καθηλώσει. Το «Στο σπίτι της» της Yael van der Wouden, το λογοτεχνικό της ντεμπούτο, κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε εξαιρετική μετάφραση της Ιλάειρας Διονυσοπούλου. Πρόκειται για μια ιστορία σκοτεινή και υπόγεια ερωτική, για μια αφήγηση που φέρνει στην επιφάνεια τα πιο καλά κρυμμένα συναισθήματα – κι όλα αυτά μέσα από μια γλώσσα κοφτερή και απογυμνωμένη, σαν τη σιωπή που σκεπάζει τα παλιά σπίτια.

Η ιστορία εκτυλίσσεται στην Ολλανδία του 1960. Η Ίζαμπελ είναι μια νεαρή γυναίκα που ζει μόνη της στο πατρικό της, ένα σπίτι γεμάτο μνήμες και σκιές, μετά τον θάνατο της μητέρας της και την αποχώρηση του αδερφού της. Η καθημερινότητά της είναι ήσυχη, ελεγχόμενη, σχεδόν αποστειρωμένη – μέχρι που φτάνει η Εύα, η κοπέλα του αδερφού της, για να μείνει προσωρινά μαζί της. Από την πρώτη στιγμή, κάτι ανάβει. Όχι σαν σπίθα, αλλά σαν υπόγειο ρεύμα που φουσκώνει αργά, απειλητικά.

Η Εύα είναι ανοιχτή, χαμογελαστή, φαινομενικά απλή. Αλλά πολύ σύντομα καταλαβαίνουμε – μαζί με την Ίζαμπελ – ότι δεν είναι καθόλου αθώα. Ότι κουβαλάει κι εκείνη τα δικά της μυστικά. Ότι ξέρει περισσότερα απ’ όσα δείχνει. Η σχέση των δύο γυναικών εξελίσσεται σε ένα παιχνίδι εξουσίας και αποπλάνησης, γεμάτο ένταση, βλέμματα, αποσιωπημένες φράσεις, αγγίγματα που μένουν μετέωρα. Η van der Wouden δεν περιγράφει ποτέ ευθέως – κι όμως, όλα είναι εκεί. Η επιθυμία, η αμφιβολία, ο φόβος, η αναμονή.

Αυτό που κάνει το βιβλίο τόσο ξεχωριστό δεν είναι η πλοκή του – που παραμένει λιτή – αλλά η ατμόσφαιρα. Έντονη, φορτισμένη, σχεδόν απειλητική. Η σχέση των δύο γυναικών εξελίσσεται σε ένα παιχνίδι εξουσίας, επιθυμίας και αποκαλύψεων. Το σπίτι, με τα κλειστά δωμάτια και τα κρυμμένα ημερολόγια, γίνεται σύμβολο των μυστικών που βαραίνουν το παρελθόν και καθορίζουν το παρόν.

Το ιστορικό πλαίσιο είναι επίσης καθοριστικό. Η Ολλανδία του ’60 κουβαλάει ακόμα το βάρος του πολέμου, του ολοκαυτώματος, της ενοχής. Η Ίζαμπελ αναγκάζεται να αναμετρηθεί με πράγματα που αγνοούσε – ή έκανε πως αγνοούσε – για την οικογένειά της. Το πατρικό σπίτι γίνεται έτσι και σκηνικό και σύμβολο. Ένα σπίτι που κρύβει ντουλάπες γεμάτες σκελετούς. Που σε κρατάει φυλακισμένο. Που απαιτεί να πάρεις θέση.

Το βιβλίο δεν είναι μόνο μια ιστορία προσωπικής αφύπνισης, αλλά και ένα σχόλιο για την ολλανδική κοινωνία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για τη σιωπή γύρω από το διαφορετικό και για την ανάγκη απελευθέρωσης από τα δεσμά του παρελθόντος.

Το «Στο σπίτι της» δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο. Δεν προσφέρει λύσεις, ούτε ξεκάθαρες απαντήσεις. Αλλά σου μένει. Είναι ένα βιβλίο που σε προκαλεί να το διαβάσεις αργά, να αφουγκραστείς τις σιωπές του και να ανακαλύψεις τις αλήθειες που κρύβονται πίσω από τις λέξεις και τα συναισθήματα των ηρώων.

 

Εκδόσεις Μεταίχμιο

 

Λίγα λόγια για την συγγραφέα

Η Yael van der Wouden (Γιάελ φαν ντερ Βάντεν) είναι Ολλανδή-Ισραηλινή, μεγάλωσε στο Τελ Αβίβ και ζει πλέον στην Ουτρέχτη, όπου διδάσκει Δημιουργική Γραφή. Έχει σπουδάσει Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και στο SUNY Binghamton στη Νέα Υόρκη. To μυθιστόρημα Στο σπίτι της είναι το πρώτο της βιβλίο.