Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Νοέμβριος του ’73. Η Μαίρη είναι φοιτήτρια της Αρχιτεκτονικής και μόλις έχει μάθει ότι είναι έγκυος. Πρέπει να το πει στο Δήμο. Πρέπει να το πει στον άνθρωπο που ακούγεται από τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου, αυτά που καλούν τους στρατιώτες να μην πυροβολήσουν τα αδέρφια τους, αυτά που καλούν τους συμπολίτες να παλέψουν για την ελευθερία. Η Μαίρη δεν θα καταφέρει να περάσει τον κλοιό και να μπει στο Πολυτεχνείο. Αντίθετα, θα συλληφθεί. Όμως κανείς δεν θα ακούσει από τα χείλη της ούτε καν το όνομά της, αυτό που θα μπορούσε να της χαρίσει την ελευθερία της μέσα σε λίγα λεπτά. Η Μαίρη θα κρατήσει το στόμα της κλειστό και την πίστη της ακλόνητη και θα εξοριστεί μαζί με άλλες πέντε γυναίκες και ένα παιδί στο διαβολονήσι.
Ο συγγραφέας ανακινεί και πάλι τα πέτρινα χρόνια της δικτατορίας και ειδικότερα τα γεγονότα από την 16η Νοεμβρίου και έπειτα μέχρι που άνοιξε και πάλι η Μακρόνησος. Το πιο ενδιαφέρον στην όλη υπόθεση του βιβλίου, είναι ότι πρόκειται για αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο από την πλευρά της ηρωίδας. Η ίδια η Μαίρη ξετυλίγει το μίτο της ιστορίας της και ξεγυμνώνεται και η ίδια.
Μέσα από την αφήγηση της Μαίρης, έρχονται στο φως ιστορίες που δεν μας κολακεύουν καθόλου σαν χώρα. Και όχι, δεν είναι όλα μυθοπλασία του Φιορέτου. Είναι βασισμένα σε αληθινές ιστορίες που του διηγήθηκαν γυναίκες που “πέρασαν” από το διαβολονήσι και από τα γραφεία της Ασφάλειας.
Εκεί λοιπόν, στο δεύτερο υπόγειο της Ασφάλειας, πολλές γυναίκες ξυλοκοπήθηκαν μέχρις εσχάτων, βασανίστηκαν, βιάστηκαν και υπέστησαν ότι είδους εξευτελισμού μπορεί κανείς να φανταστεί, μέχρι να σπάσουν, να δώσουν ονόματα και διευθύνσεις. Όσες δεν μίλησαν κατέληξαν στο νησί των αρουραίων.
Δεν ήταν όμως όλες τους ένοχες. Δεν συμμετείχαν όλες σε οργανώσεις ούτε ανήκαν στο κόμμα. Συνελήφθησαν όμως γιατί βρίσκονταν στους γύρω δρόμους του Πολυτεχνείου, γιατί οι σύζυγοι, αδερφοί ή γονείς τους είχαν αριστερά φρονήματα ή για όποιο άλλο λόγο μπορούσε κάποιος να σκεφτεί εκείνη τη νύχτα. Η ίδια η Μαίρη δεν είχε ενεργό ρόλο στην επανάσταση των φοιτητών. Δεν ανήκε σε κάποια οργάνωση. Εμπλεκόταν όμως μέσω του φίλου της και πατέρα του αγέννητου παιδιού της.
Η Μαίρη όμως ήταν δυνατός άνθρωπος. Άφησε πίσω μια οικογένεια που δεν μπορούσε να αντέξει, μια οικογένεια που τηρούσε ευλαβικά το τρίπτυχο “πατρίς, θρησκεία, οικογένεια”, όταν πια κατάλαβε πόσο σκάρτη είναι, όταν είδε την αλήθεια που αρνούνταν τόσο καιρό να πιστέψει. Δεν ήταν όμως άνθρωπος που το σκάει στα δύσκολα. Εκεί στο κτήριο της Ασφάλειας, παρόλο που τη βασάνισαν αλύπητα, παρόλο που έζησε πράγματα που δεν τα περίμενε, δε λύγισε, δεν έτρεξε στην εύκολη λύση. Παρέμεινε σταθερή στα πιστεύω της και στον άνθρωπο που αγαπούσε και τον προστάτευσε όσο καλύτερα μπορούσε. Εκείνον και τον ‘Ήλιο που μεγάλωνε μέσα της.
«Ας με χτυπήσουν όπου θέλουν, μόνο όχι στην κοιλιά»
Κι όσες βρέθηκαν μαζί της στο νησί, όποιο κι αν ήταν το φρόνημά τους ή ο λόγος για τον οποίο τις έστειλαν εκεί, ήταν πάνω από όλα άνθρωποι. Όλες μαζί συνεργάστηκαν για να τα βγάλουν πέρα στον αφιλόξενο τόπο και βοήθησαν η μία την άλλη. Να μην σπάσει το ηθικό τους και αλλοφρονήσουν!
Η “Μαίρη” του Φιορέτου, τιμά την Ελληνίδα γυναίκα της γενιάς του Πολυτεχνείου που τόλμησε να αντισταθεί στις θηριωδίες του καθεστώτος. Που θυσίασε και θυσιάστηκε για να μην απαρνηθεί την ελευθερία, τις ιδέες, τα πιστεύω της. Που τόλμησε να ζήσει μια ζωή όπως την ήθελε και όχι όπως της την επέβαλαν.
Εκδόσεις Πατάκη / Public / Ianos
Λίγα λόγια για το συγγραφέα:
Ο Άρης Φιορέτος γεννήθηκε στο Γκέτεμποργκ το 1960 από πατέρα Έλληνα και μητέρα Αυστριακή. Ζει μεταξύ Στοκχόλμης και Βερολίνου. Στο σπίτι έμαθε πρώτα τα γερμανικά και ύστερα τα ελληνικά. Σπούδασε Ιστορία της Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ των ΗΠΑ και στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Εργάστηκε ως μεταφραστής, ως επιμελητής κειμένων και ως αρθρογράφος για διάφορα σουηδικά περιοδικά. Ως συγγραφέας έκανε την εμφάνισή του το 1991 με τα πεζοτράγουδα “Delandets bok” και τα δοκίμια “Det kritiska ogonblicket: Holderlin, Benjamin, Celan”. Ακολούθησαν τα δοκίμια “Den gra boken” (1994), “En bok om fantomer” (1996) και μια συλλογή από νουβέλες με τίτλο “Vanitasrutinerna” (1998). Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του “Στοκχόλμη νουάρ”, “Η αλήθεια για τον Σάσα Κνις”, “Ο τελευταίος Έλληνας” και “Μαίρη”.
Υπήρξε ένας από τους 13 συγγραφείς που συνέγραψαν το “Global Novel” (2003).
Το 2010 επιμελήθηκε την πρώτη πλήρη και σχολιασμένη έκδοση των έργων της Nelly Sachs και εξέδωσε την εικονογραφημένη βιογραφίας της (“Flucht und Verwandlung”).
