Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου

 

Η μοίρα τα έφερε έτσι ώστε το “Φοβού τους Δαναούς” να είναι η τελευταία ιστορία του αγαπημένου ήρωα Μπέρνι Γκούντερ, αφού ο συγγραφέας του, Philip Kerr, έμελλε να φύγει από τη ζωή το Μάρτη του 2018. Κρίμα, γιατί φαίνεται πως ο Kerr είχε ήδη στο μυαλό του την επόμενη περιπέτεια του Γκούντερ.

Βρισκόμαστε στο 1957. Ο Μπέρνι, μετά τη εμπειρία που είχε με τη Στάζι στο προηγούμενο βιβλίο Prussian Blue, βρίσκεται πλέον στο Μόναχο με άλλη ταυτότητα. Είναι πλέον ο Κρίστοφ Γκαντς και δουλεύει στο νοσοκομείο του Σβάμπινγκ, στο νεκροτομείο για την ακρίβεια. Δεν πολυσυμπαθεί τη Βαυβαρία και το Μόναχο, αλλά αφού δεν μπορεί να επιστρέψει στο Βερολίνο, δεν έχει και πολλές επιλογές. Κάνει ήσυχα ήσυχα τη δουλειά του και προσπαθεί να αποφεύγει τις κακοτοπιές. Δυστυχώς όμως εκείνες φαίνεται πως τον ακολουθούν όπου κι αν πάει.

Μια μέρα θα συναντήσει έναν αστυνομικό που θα τον αναγνωρίσει και φυσικά, όπως όλοι οι Γερμανοί αστυνομικοί της εποχής, θα τον εκβιάσει για μια εκδούλευση. Αν δεν θέλει να μάθουν τα κατάλληλα άτομα ποιος πραγματικά είναι θα πρέπει να συμμορφωθεί, όπως και πράττει, μέχρι τη στιγμή που θα μπορέσει να παγιδεύσει τον εκβιαστή σε ένα κελάρι και να ζητήσει τη βοήθεια ενός παλιού γνώριμου. Εκείνος από ευγνωμοσύνη, θα του βρει μια δουλειά πραγματογνώμονα στις Αντασφαλίσεις Μονάχου, όπου ο Μπέρνι θα αισθανθεί στο στοιχείο του. Φορώντας και πάλι το καπέλο του επιθεωρητή, θα βρεθεί στην Αθήνα για να ερευνήσει μια αίτηση αποζημίωσης για τη βύθιση ενός σκάφους, Γερμανικής ιδιοκτησίας που έπλεε στα Ελληνικά ύδατα και που πολύ πιθανόν να βυθίστηκε από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη, έναν άνθρωπο που τρομάζει με τους τρόπους του αλλά και με το όπλο που κουβαλάει πάντα πάνω του.

Ο παλιός γνωστός καυστικός Μπέρνι επιστρέφει στη δράση, ακόμα και στην ηλικία που βρίσκεται μετά από τόσα χρόνια κρυφτού. Κοντεύει την ηλικία του συγγραφέα του την περίοδο που έγραφε το 13ο αυτό βιβλίο -ο Μπέρνι είναι 60 το 1957 και ο Kerr ήταν 61 το 2017- αλλά δεν παύει να είναι μάχιμος μιας και κρέμεται η ζωή του από τις ικανότητές του. Όταν κρύβεσαι από τους Ναζί, τη Στάζι, τους Εβραίους και όσους άλλους έχει συναντήσει κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δεν μπορεί παρά να είσαι σε εγρήγορση και σε φόρμα! Κάπως έτσι φαίνεται να γοητεύει μια όμορφη τριαντάρα Ελληνίδα, ή τουλάχιστον αυτό τον αφήνει να πιστέψει. Ο Μπέρνι είναι σίγουρος ότι κάποιος σκοπός κρύβεται πίσω από αυτή την προτίμηση που του δείχνει αλλά δεν μπορεί να τον ανακαλύψει παρά μόνο στις τελευταίες 80 σελίδες περίπου.

Η γυναίκα αυτή είναι από τα λίγα που συμπαθεί ο Μπέρνι στην Ελλάδα. Θαυμάζει τους αρχαίους Έλληνες και τον πολιτισμό τους, αλλά χλευάζει τους νεοέλληνες, ειδικά εκείνους με τους οποίους έρχεται σε επαφή το ’57. Η εικόνα που δίνει για τη χώρα και τους ανθρώπους της, είναι αυτή των λωποδυτών, των διεφθαρμένων, των εκμεταλλευτών και του άσχημου φαγητού. Γενικά ο Μπέρνι, όπως και ο συγγραφέας του όπως μπορούμε να δούμε και από άλλα βιβλία του Kerr, δεν συμπαθεί καθόλου τους νεοέλληνες. Βέβαια, για να του δώσουμε και κάποια ελαφρυντικά, δεν απέχουν και πολύ από την πραγματικότητα όλα αυτά που πιστεύει για τους Έλληνες.

Αν εξαιρέσει κανείς την αντιπάθεια του Kerr και του Μπέρνι για τους Έλληνες, το “Φοβού τους Δαναούς” είναι ένα πολύ ωραίο βιβλίο. Η βασική του διαφορά από τα προηγούμενα είναι ότι δεν γυρνάει τόσο πολύ στο παρελθόν και στη Γερμανία του Χίτλερ, αλλά επικεντρώνεται στα βασανιστήρια που έκαναν οι Ναζί στους Εβραίους της Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης γενικότερα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η Ελλάδα δείχνει σαν να μη θέλει να τιμωρήσει τους υπεύθυνους για την κατοχή και τα βάσανα της χώρας. Άλλωστε στο σημείωμα του συγγραφέα που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, όσοι θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τα δεινά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης έζησαν ζωή χαρισάμενη, μακριά από φυλακές και στερήσεις. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που ο συγγραφέας κατηγορεί τους Έλληνες για τη βραχεία μνήμη που έχουν. Από την άλλη ο ήρωας φαίνεται πολύ ευαισθητοποιημένος με το θέμα και παρόλο που θα ήθελε να απομακρυνθεί από όλα αυτά και τη ζωή του επιθεωρητή, φαίνεται πως προτίθεται να αποκαταστήσει το δίκαιο. Τι κρίμα που δεν θα έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε μια τέτοια ιστορία με τον αγαπημένο μας ήρωα.

 

Εκδόσεις Κέδρος / Public / Ianos

 

Λίγα λόγια για το συγγραφέα

Ο Philip Kerr γεννήθηκε στο Εδιµβούργο το 1956. Σπούδασε νοµικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήµιο του Μπέρµιγχαµ, όπου, μεταξύ άλλων, εντρύφησε στο γερμανικό δίκαιο και στη γερμανική φιλοσοφία, διαβάζοντας σχετικά κείμενα στο πρωτότυπο. Όπως λέει ο ίδιος: «Η πιο ενδιαφέρουσα νομική φιλοσοφία είναι η γερμανική, οπότε το λογικό ήταν να πάω στη Γερμανία, όπως και έκανα, και ειδικά στο Βερολίνο, το οποίο επισκέφθηκα αρκετές φορές». Η μελέτη αυτή του έδωσε το ερέθισμα να ασχοληθεί περαιτέρω με την ιστορία της Γερμανίας στον εικοστό αιώνα, εστιάζοντας το ενδιαφέρον του στην ιστορία του ναζισμού.
Μετά το πέρας των σπουδών του εργάστηκε ως κειµενογράφος σε πολλές διαφημιστικές εταιρίες, μεταξύ αυτών και στη Saatchi and Saatchi. Στο διάστημα αυτό γεννήθηκε στο μυαλό του η ιδέα να γράψει ένα μυθιστόρημα με ήρωα έναν Βερολινέζο αστυνομικό το 1936. Η ιδέα του υλοποιήθηκε το 1989 με την έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος, με τίτλο Οι Βιολέτες του Μάρτη. Πρόκειται για το βιβλίο με το οποίο παρουσίασε στο κοινό τον Μπέρνι Γκούντερ, τον κυνικό και ταυτόχρονα μελαγχολικό ντετέκτιβ που ζει την άνοδο και την πτώση του ναζισμού. Ακολούθησαν τα µυθιστορήµατα Ο χλοµός εγκληµατίας (1990) και Γερµανικό ρέκβιεµ (1991), µε φόντο το µεσοπολεµικό και µεταπολεµικό Βερολίνο αντίστοιχα. Το 1993 τα τρία µυθιστορήµατα συγκεντρώθηκαν από την Penguin Press σε έναν τόµο µε τον γενικό τίτλο Berlin Noir, που θεωρείται ένα από τα σηµαντικότερα έργα της σύγχρονης αστυνοµικής λογοτεχνίας.
Στα ελληνικά εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Κέδρος το 2002-2003, στη σειρά αστυνοµικής λογοτεχνίας ΜΑΥΡΟ ΒΕΛΟΥΔΟ. Το 2012 κυκλοφόρησαν σε επίτοµη έκδοση µε τον τίτλο Η τριλογία του Βερολίνου. Από την κυκλοφορία του Γερμανικού ρέκβιεμ έως την επιστροφή του Μπέρνι Γκούντερ με το The One from The Other μεσολάβησαν δεκαέξι χρόνια, διάστημα στο οποίο ο Philip Kerr έγραψε πλήθος άλλων βιβλίων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα Φιλοσοφικά εγκλήματα(Κέδρος, 2015).
Έγραψε επίσης σημαντικά βιβλία για παιδιά, μεταξύ των οποίων τα: Η πιο τρομακτική ιστορία όλων των εποχών και Φρίντριχ, ένας σπουδαίος ντετέκτιβ (θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις Κέδρος). Ακολούθησαν και άλλα μυθιστορήματα με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ήδη κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος: Μοιραία Πράγα, Άνθρωπος χωρίς ανάσα, Φλόγα που σιγοκαίει, Η γυναίκα από το Ζάγκρεµπ, Αν οι νεκροί δεν ανασταίνονται, Η άλλη πλευρά της σιωπής, Φοβού τους Δαναούς. Το προσεχές διάστημα αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η έκδοση του μυθιστορήματος που πρόλαβε να ολοκληρώσει πριν από τον θάνατό του, με τίτλο Metropolis.
Ο Philip Kerr διοχέτευσε το πάθος του για το ποδόσφαιρο σε μια άλλη σειρά μυθιστορημάτων, αυτή τη φορά με ήρωα τον προπονητή-ντετέκτιβ Σκοτ Μάνσον. Τα βιβλία αυτά – Ξαφνικός θάνατος (2016), Το χέρι του Θεού (2016) και Ψεύτικο εννιάρι(2017) – κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Κέδρος.
Τιµήθηκε µε τα βραβεία RBA International Prize for Crime Writing και British Crime Writers’ Association’s Ellis Peters Historic Crime Award.
Συνεργάστηκε ως αρθρογράφος µε τις εφηµερίδες Sunday Times, Evening Standard και New Statesman.
Ήταν παντρεµένος µε τη συγγραφέα Jane Thynne και πατέρας τριών παιδιών.
Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 62 ετών, στις 23 Μαρτίου 2018.