Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Ένα βιβλίο ενηλικίωσης ή ένα γερό χαστούκι για να ξυπνήσουμε και να δούμε πως είναι φτιαγμένος ο κόσμος μας, σε περίπτωση που το έχουμε ξεχάσει. Άλλωστε, κάπως έτσι δεν είναι όλα τα βιβλία ενηλικίωσης; Αυτά που έχω διαβάσει εγώ μέχρι τώρα πάντως έτσι είναι.
Αυτή τη φορά γνωρίζουμε την Γκάια, ένα κορίτσι που μεγαλώνει με την οικογένειά της κάτω από αντίξοες συνθήκες. Η μητέρα της, Αντόνια, κάνει ό,τι μπορεί για να εξασφαλίσει ένα σπίτι για την ίδια αλλά και τα παιδιά της, μα και φυσικά τον άντρα της. Η Αντόνια έμεινε έγκυος μικρή και γέννησε τον Μαριάνο, όμως ο Μάσιμο, ο άντρας της Αντόνια δεν είναι και πατέρας του Μαριάνο. Είναι όμως πατέρας της αφηγήτριάς μας της Γκάια, και των δίδυμων αγοριών. Ο Μάσιμο δούλευε σε μια οικοδομή. Μαύρα. Χωρίς να φαίνεται στα χαρτιά και χωρίς ασφάλεια βέβαια. Μέχρι που μια μέρα έπεσε από τη σκαλωσιά και έμεινε ανάπηρος. Και από τότε δεν μπορεί να συμμετάσχει στα έσοδα της οικογένειας και τα έξοδα συνεχώς μεγαλώνουν. Και το σπίτι, το πρόχειρο σπίτι όπου ζει η οικογένεια είναι ένα ημιυπόγειο που ήταν κάποτε γεμάτο χρησιμοποιημένες σύριγγες, μούχλα και ποντίκια και η Αντόνια κατάφερε να το καθαρίσει από όλα αυτά για να βάλει μέσα την οικογένειά της. Ζητάει από την πρόνοια όσα δικαιούνται, όμως φαίνεται πως είναι πολλές οικογένειες στην ίδια κατάσταση και η σειρά τους αργεί να έρθει. Και τα χρόνια περνούν.
Μέχρι που η νέα διευθύντρια του τοπικού γραφείου διαβάζει τον φάκελο της οικογένειας, βλέπει τον ανάπηρο πατέρα, τα μωρά και τα δυο παιδιά και αποφασίζει πως χρειάζονται ένα μέρος πιο κατάλληλο, πιο καθαρό, με πιο πολύ αέρα. Έτσι τους παραχωρεί ένα σπίτι σε μια καλή γειτονιά, όπου οι άνθρωποι έχουν όλοι σταθερές δουλειές, έναν ωραίο κήπο ακόμα κι ένα σιντριβάνι. Τι κι αν δεν παίζουν παιδιά σε αυτόν τον κήπο; Όλοι λένε πως είναι καλύτερο σπίτι από το προηγούμενο που έμεναν, όμως η Γκάια και ο Μαριάνο προτιμούσαν την αυλή του προηγούμενου σπιτιού, όπου μπορούσαν να παίζουν χωρίς κανείς να τους μαλώνει και να τους λέει να μην κάνουν φασαρία. Το σπίτι είναι καλύτερο, η γειτονιά είναι καλύτερη, αλλά οι άνθρωποι δεν είναι και τόσο καλοί. Έτσι η Αντόνια κάνει μια συμφωνία που μεταφέρει την οικογένειά της στο χωριό Ανγκουιλάρα στη λίμνη Μπρατσάνο.
Η συγγραφέας μας λέει ουσιαστικά πως «το νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό», όπως και τίποτα στη ζωή δεν είναι εύκολο. Η ηρωίδα μας έχει μια αυταρχική μητέρα, μια γυναίκα που νοιάζεται για τα παιδιά της αλλά και που περιμένει συγκεκριμένα πράγματα από αυτά. Μια γυναίκα που τους είχε μάθει να μάχονται για το δίκαιο των αδυνάτων, αλλά όταν βλέπει πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για τα παιδιά της, τα αποτρέπει από το να άρουν αυτό τον δρόμο. Κι αυτό φυσικά γιατί είναι μάνα και τα αγαπάει και θέλει το καλύτερο γι’ αυτά. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι φέρεται πάντα σωστά. Όταν διώχνει τον Μαριάνο από το σπίτι και τον στέλνει στη γιαγιά του, είναι μια τέτοια περίπτωση. Ακόμη κι αν ο Μαριάνο κάνει πράξη όσα έμαθε από εκείνη. Να πολεμάει το άδικο, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να γίνει μέλος μιας ομάδας αναρχικών και να πάρει μέρος στα γεγονότα της Γένοβα στη συνάντηση των G8.
Από την άλλη, η μεγάλη κόρη της οικογένειας πρέπει να καταφέρει όσα δεν κατάφερε κανένας τους μέχρι τώρα. Πρέπει να μορφωθεί, να σπουδάσει, να γίνει κάποια. Όμως η Γκάια δυσκολεύεται να τα κάνει όλα αυτά. Νιώθει ότι στο σχολείο που πάει, δεν ανήκει. Αυτή, με τα φτωχά, πολυφορεμένα της ρούχα, με τα πιο φθηνά τετράδια και ένα σχολικό ημερολόγιο που αντί να το αγοράσει το φτιάχνει η ίδια με τη μητέρα της κάθε χρόνο. Αυτή που πρέπει να προσπαθήσει να φτάσει τα άλλα παιδιά με όποιο τρόπο μπορεί. Που δεν ξέρει πως να εκτιμήσει το σώμα της και που οι συμμαθητές της την κοροϊδεύουν. Και που δεν έχει τον Μαριάνο πια κοντά της, δίπλα της, να νιώθει έστω μια σιγουριά. Που δεν έχουν τηλεόραση στο σπίτι και δεν έχει ιδέα για τι μιλάνε οι φίλες της, αλλά για να μην αποξενωθεί παριστάνει ότι συμφωνεί μαζί τους. Αυτή η άλλη στην οποία μεταμορφώνεται για να γίνεται αρεστή και αποδεκτή, μόνο και μόνο για να γνωρίσει την προδοσία από την καλύτερή της φίλη. Ένα παιδί που δεν έμαθε ποτέ πως ζει ο κόσμος, πως είναι οι περισσότερες οικογένειες που έχουν μια κάποια σχετική άνεση για να επιβιώνουν όχι μόνο με τα αποφάγια και τα αποφόρια των άλλων. Ένα παιδί που δεν εμπιστεύτηκε ποτέ τον εαυτό του και που ακόμα προσπαθεί να καταλάβει ποια είναι. Γι’ αυτό και δεν έμαθε ποτέ να φέρεται σωστά και η ίδια, γι’ αυτό και έχει οργή μέσα της που την εκδηλώνει όταν πληγώνεται πολύ, γιατί αυτό εισέπραξε κυρίως από τους άλλους. Και γιατί την αγάπη που της έδωσαν, δεν ξέρει πως να τη διαχειριστεί. Δεν ξέρει αν την αξίζει κι έτσι κρατάει τους ανθρώπους μακριά της, με όποιο τρόπο μπορεί.
Πράγματα και καταστάσεις γνωστά λίγο πολύ και σε μας, μιας και δε διαφέρουμε ιδιαίτερα από το Νότο της γειτονικής Ιταλίας. Τα μικρά μέρη είναι ιδιαίτερα, όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους και δε θέλουν ξένους, δε θέλουν να αλλάξουν παρά μόνο θέλουν να συνεχίσουν να κάνουν τα πάντα με τον τρόπο που τα έκαναν μέχρι τώρα. Φτώχια, ανεργία, εξαθλίωση, πτυχία χωρίς αντίκρισμα, μόλυνση του περιβάλλοντος και ασυδοσία. Μια ιστορία ενηλικίωσης που θα μπορούσε να είναι η ιστορία κάποιου από εμάς.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Giulia Caminito γεννήθηκε στη Ρώμη το 1988 και σπούδασε Πολιτική Φιλοσοφία. Το πρώτο της μυθιστόρημα, La Grande A, απέσπασε το 2016 το βραβείο Bagutta πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, το βραβείο Berto και το Brancati για νέους. Ακολούθησε το 2019 το Un Giorno Verra, που απέσπασε το βραβείο Fiesole Under 40. Το έργο της Το νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό αγαπήθηκε από το ιταλικό κοινό, έμεινε 9 μήνες στις λίστες των best sellers, ήταν φιναλίστ για το βραβείο Strega και απέσπασε το βραβείο Off Strega καθώς και το Campiello 2021. Πρόκειται να εκδοθεί συνολικά σε 21 χώρες.
