Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Τα χρόνια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου αλλά και αυτά της μεταπολίτευσης αναβιώνουν μέσα από τα μάτια της Βιτκόρια Χίσλοπ, της Βρετανίδας συγγραφέα με την Ελληνική καρδιά.
Η ηρωίδα του βιβλίου είναι η Θέμις, που τη γνωρίζουμε σαν μια ηλικιωμένη γυναίκα που γιορτάζει τα γενέθλιά της, περιστοιχισμένη από την οικογένειά της, τα παιδιά και τα εγγόνια της που την αγαπούν πολύ, γύρω από ένα βαρύ μαοένιο τραπέζι. Στο τέλος της γιορτής, απομένει μόνη με τον άντρα της και δύο από τα εγγόνια της, αυτά που νιώθει πιο κοντά της. Αποφασίζει να τους διηγηθεί την ιστορία της κι εκείνα, μένουν άναυδα μαθαίνοντας τόσα κρυμμένα μυστικά για το παρελθόν της αγαπημένης τους γιαγιάς, ενός πράου και φιλήσυχου ανθρώπου.
Η Θέμις, έχοντας γεννηθεί τέταρτη και τελευταία σε μια οικογένεια με άλλα δύο αγόρια και ένα κορίτσι, έχει μάθει από μικρή να μένει αόρατη και πολλές φορές να μαθαίνει και να ακούει πράγματα που δεν προορίζονται για τα αυτιά της. Με πατέρα ναυτικό και μια μάνα που προσπαθεί να τα προλάβει όλα σε ένα ετοιμόρροπο παλιό αρχοντικό, δεν έχει δεχθεί όση αγάπη και τρυφερότητα θα ήθελε, αλλά δεν είναι και ότι της λείπει τελείως. Όταν σε ένα σεισμό το αρχοντικό, η προίκα της μητέρας της καταρρέει, καταφεύγουν όλοι μαζί στο σπίτι της γιαγιάς τους, θέλοντας και μη. Εκεί η μητέρα τους χάνει κάθε ενδιαφέρον για ζωή, τώρα που δεν έχει τόσα πολλά να απασχοληθεί και η γιαγιά γίνεται για όλους μια δεύτερη μάνα, το αποκούμπι και η αγκαλιά που αποζητούν.
Μεγαλώνοντας τα αδέρφια χωρίζονται από τα διαφορετικά πιστεύω και τις πεποιθήσεις που έχουν. Με τη γιαγιά το μόνο ενήλικο πλέον στο σπίτι να κρατάει τις ισορροπίες, τα πράγματα αρκετές φορές ξεφεύγουν. Ο μεγάλος αδερφός της Θέμιδας αλλά και η αδερφή της υποστηρίζουν τον δικτάτορα Μεταξά και συμμετέχουν με χαρά στη νεολαία της ΕΟΝ. Η ίδια και ο άλλος της αδερφός δεν έχουν την ίδια άποψη. Σε ένα όμως συμφωνούν και τα τέσσερα αδέρφια. Στο «όχι» του Μεταξά στους Ιταλούς. Από εκεί και πέρα όμως στο σπίτι δημιουργούνται αντίπαλα στρατόπεδα που θα μείνουν ενεργά για μια ζωή. Τα πνεύματα θα οξυνθούν περισσότερο κατά τη διάρκεια της κατοχής και θα φτάσουν σε απίστευτα μεγέθη μέχρι τον εμφύλιο που συντάραξε ολόκληρη τη χώρα.
Η Θέμις, όπως και ο αδερφός της ο Πάνος είναι με το μέρος της Αριστεράς. Για την ακρίβεια, η Θέμις πιστεύει στην ελευθερία και στα ίσα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους. Είναι κατά κάθε μορφής καταπίεσης και αυτός είναι και ένας λόγος που ταυτίστηκα μαζί της. Δεν μπορώ να πω πως συμφωνήσαμε σε όλα, όμως στα περισσότερα σημεία είχαμε κοινή άποψη. Οι ιδέες αυτές των δύο παιδιών θα τους φέρουν στο προσκήνιο της δράσης. Και οι δυο θα πάρουν μέρος στην αντίσταση με μεγαλύτερο ή μικρότερο ρόλο, θα κάνουν όμως ότι μπορούν να διώξουν τον κατακτητή. Στο οικογενειακό τραπέζι όμως οι διαφωνίες με τον μεγάλο τους αδερφό το Θανάση που είναι αστυνομικός, αλλά και με τη Μαργαρίτα που ενθουσιάζεται με τις στολές των Γερμανών στρατιωτών και τη γαλαντομία τους ανάβουν φωτιές που προσπαθεί με χίλιους τρόπους να σβήσει η γιαγιά τους. Αλλά και όταν οι κατακτητές φύγουν, τα δύο αδέρφια, το ένα μετά το άλλο, θα καταφύγουν στο Δημοκρατικό Στρατό για να πολεμήσουν αυτούς που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς αλλά και αυτούς που συνεχίζουν ακόμα να καταπατούν τις ανθρώπινες ελευθερίες. Όσο κι αν είναι ενάντιοι σε κάποιες από τις τακτικές του ΔΣΕ, που στην ουσία τους κάνουν ίδιους και απαράλαχτους με αυτούς που πολεμούν, θα τηρήσουν τον όρκο τους. Η Θέμις θα συλληφθεί και θα βρεθεί εξορισμένη στη Μακρόνησο και στο Τρίκερι. Θα δεθεί με μια συγκρατούμενή της με τρόπο που δεν περίμενε ποτέ να το κάνει και θα βρεθεί στη δύσκολη θέση να προδώσει τα πιστεύω της ή να καταδικάσει σε θάνατο μια αθώα ζωή.
Όλη ιστορία της χώρας από το 1930 μέχρι τη μεταπολίτευση κυλάει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, δίνοντας και τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος, μέσα από τις φωνές των ηρώων του. Η δυσκολία του να κρατηθεί κανείς πιστός στις ιδέες του, η δυσκολία του να εκφραστεί κανείς ελεύθερα, μη γνωρίζοντας το ποιόν του διπλανού ή του συνομιλητή του, η στέρηση κάθε ελευθερίας και αυτονομίας είναι έννοιες άγνωστες σε όποιον δεν τις έχει ζήσει. Όσο και να προσπαθεί κάποιος να καταλάβει τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά δεν θα φτάσει ποτέ τόσο κοντά, όσο κάποιος που τα έχει ζήσει. Γι’ αυτό είναι και τόσο εύκολο για τη νέα γενιά να απορρίπτει ή να μην αντιλαμβάνεται πολλές φορές το μέγεθος τέτοιων καταστάσεων.
Η Χίσλοπ δημιουργεί ένα χαρακτήρα που καταφέρνει να αποδώσει τα μέγιστα σε όλες αυτές τις έννοιες αλλά και στον προβληματισμό για την ορθότητα των πράξεών της. Η Θέμις είναι μια δυναμική γυναίκα όσο έχει να σκεφτεί τον εαυτό της και μόνο, γίνεται όμως πιο συνετή όταν οι αποφάσεις της πρόκειται να επηρεάσουν και άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα όσους αγαπάει. Πέρα όμως από τους χαρακτήρες της που ενσαρκώνουν το διχασμό μιας χώρας ολόκληρης, έχει κάνει και απίστευτη έρευνα τόσο στην ιστορία της χώρας όσο και σε αρχεία, στους τόπους εξορίας και στον πολιτισμό μιας χώρας που δεν είναι η δική της.
Εκδόσεις Ψυχογιός / Book Depository
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
H ΒΙΚΤΟΡΙΑ ΧΙΣΛΟΠ γεννήθηκε στο Λονδίνο. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στην Οξφόρδη και έχει εργαστεί στον εκδοτικό χώρο αλλά και ως δημοσιογράφος, προτού στραφεί στη συγγραφή. Αντλώντας έμπνευση από μια επίσκεψη στη Σπιναλόγκα, την εγκαταλειμμένη αποικία των λεπρών στα ανοιχτά της Κρήτης, έγραψε Το Νησί το 2005. Το βιβλίο έχει πουλήσει πάνω από 5 εκατομμύρια αντίτυπα και έχει μεταφραστεί σε 35 γλώσσες, ενώ έγινε σειρά στην ελληνική τηλεόραση το 2010. Η Βικτόρια αναδείχθηκε κορυφαία Πρωτοεμφανιζόμενη Συγγραφέας στα British Book Awards και απέσπασε πολλές διακρίσεις στη Γαλλία. Επίσης, το μυθιστόρημά της Το Νήμα μπήκε στη βραχεία λίστα των British Book Awards. Τα επόμενα βιβλία της έφτασαν στο Νο 1 της λίστας της Sunday Times. Το ΟΣΟΙ ΑΓΑΠΙΟΥΝΤΑΙ κατέλαβε κατευθείαν την πρώτη θέση στα μπεστ σέλερ της Sunday Times με το που εκδόθηκε, τον Ιούνιο του 2019. Η Βικτόρια μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στην Αγγλία και την Ελλάδα. Μιλάει άψογα γαλλικά και ελπίζει να φτάσει στο ίδιο επίπεδο και στα ελληνικά. Πρόσφατα αναγορεύτηκε Επίτιμη Διδάκτωρ των Γραμμάτων από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ στη Θεσσαλονίκη.
