Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Η Ισλανδία είναι ένα μέρος που πάντα τράβαγε το ενδιαφέρον μου, έτσι όποτε πετυχαίνω βιβλίο Ισλανδού ή Ισλανδής συγγραφέα, δεν το αφήνω να περάσει απαρατήρητο. Συγκεκριμένα, η συγγραφέας Yrsa Sigurdardóttir είναι μια πολύ ταλαντούχα συγγραφέας που μεταφέρει με ακρίβεια την Ισλανδία στον αναγνώστη ή αν θέλετε τον αναγνώστη στην Ισλανδία. Η σειρά βιβλίων της «Το Σπίτι του Παιδιού» περιλαμβάνει έξι βιβλία, εκ των οποίων τα τέσσερα πρώτα έχουν μέχρι στιγμής κυκλοφορήσει στα Ελληνικά. Όλα τα βιβλία έχουν να κάνουν με κάποιο έγκλημα που εμπλέκει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κάποιο παιδί που έζησε ή μεταφέρεται στο «Σπίτι του Παιδιού». Ο «Τόπος Εκτέλεσης» είναι το τέταρτο βιβλίο της σειράς.
Ο Τόπος Εκτέλεσης είναι ουσιαστικά μια ηφαιστειογενής πεδιάδα έξω από το Ρέικιαβικ, όπου παλιότερα γινόντουσαν εκτελέσεις, ενώ πλέον δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια τουριστική ατραξιόν. Σε αυτό ακριβώς το σημείο, πάνω στα βράχια βρίσκεται κρεμασμένος ένας άντρας, που προφανώς είναι πλέον νεκρός. Στο στήθος του έχει μπηγμένο ένα καρφί που κάποτε συγκρατούσε ένα σημείωμα, πράγμα που αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται για αυτοκτονία. Όταν οι αστυνομικοί επισκέπτονται το διαμέρισμά του, προσπαθώντας να βρουν περισσότερα στοιχεία βρίσκονται μπροστά σε μία έκπληξη. Ένα τετράχρονο αγόρι βρίσκεται μόνο του στο σπίτι. Το παιδί δε φαίνεται να έχει κάποια σχέση με το θύμα, όμως οι γονείς του δεν μπορούν να εντοπιστούν. Μέχρι να ανακαλύψουν τι σχέση έχει το παιδί με το συμβάν, τίθεται υπό την προστασία του «Σπιτιού του Παιδιού» και της παιδοψυχολόγου Φρέιγια.
Ο επιθεωρητής Χούλνταρ, όπως και όλη η ομάδα του τμήματος, προσπαθεί να ανακαλύψει τι ακριβώς έχει συμβεί και ποια είναι η σύνδεση του θύματος με το παιδί, ενώ παράλληλα και οι δύο αρχές προσπαθούν να εντοπίσουν τους γονείς του παιδιού. Καθώς το τμήμα είναι υποστελεχωμένο, λόγω της επίσκεψης του Κινέζου υπουργού, είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσουν οι έρευνες με το ρυθμό που θα ήθελαν οι αστυνομικοί. Οι δουλειές είναι πάρα πολλές ενώ οι άνθρωποι που μπορούν να τις αναλάβουν είναι πολύ λίγοι. Με το θέμα να γίνεται γνωστό στο κοινό και να παίρνει διαστάσεις, η πίεση που ασκείται στους αστυνομικούς από τους ανωτέρους τους είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν εντάσεις και να δουλεύουν όλοι τους εξαντλητικές ώρες.
Για άλλη μια φορά η Ισλανδή συγγραφέας μας δείχνει το ταλέντο της δημιουργώντας ένα εξαιρετικό μυστήριο που περιβάλει το έγκλημα με το οποίο καταπιάνεται η έρευνα. Τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο, καθώς από την αρχή υπάρχουν πολλά κενά και πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Αν όμως φτάσει κανείς στο τέλος του βιβλίου θα καταλάβει πως όλα αυτά τα μικρά και ασήμαντα για τα οποία διάβαζε σε όλο το βιβλίο, είναι κομμάτια ενός παζλ που ολοκληρώνεται στις τελευταίες κυριολεκτικά σελίδες. Ερωτήματα δε μένουν αναπάντητα, όσο κι αν φαίνεται πως θα αργήσουν να απαντηθούν και αυτή είναι η μαγεία της γραφής της. Όλη η υπόθεση είναι αριστοτεχνικά δομημένη για να οδηγήσει στην κορύφωση και στη λύση του μυστηρίου με τρόπο τέτοιο που να είναι όλα ξεκάθαρα και να μη μείνει καμία απολύτως απορία.
Όπως σε πολλά μυθιστορήματα του είδους, βλέπουμε θέματα που χρήζουν της προσοχής μας. Ένα από αυτά που συναντάμε στο συγκεκριμένο βιβλίο είναι ο η θέση της γυναίκας σε μια κατά βάση ανδροκρατούμενη δουλειά, όπως για παράδειγμα είναι η Έρλα, η προϊσταμένη του Χούλνταρ, αλλά και η Λίνα, η νεαρή ασκούμενη. Η αντιμετώπιση που έχουν από τους συναδέλφους τους έχει να κάνει καθαρά με το φύλο τους αλλά και με τη θέση τους. Είναι πολύ καλύτερη η αντιμετώπιση που έχει η Έρλα από τους υφισταμένους της, μιας και είναι ουσιαστικά το αφεντικό τους, από εκείνη που έχει η Λίνα από το αφεντικό και τους συναδέλφους της.
Το δεύτερο είναι η έκθεση της γενετήσιας πράξης χωρίς τη συγκατάθεση και των δύο εμπλεκομένων. Μια κρυφή κάμερα που βιντεοσκοπεί εν αγνοία της γυναίκας που είναι στο πλάνο και που φυσικά και πάλι εν αγνοία της κοινοποιείται είτε σε ένα μικρότερο κύκλο είτε στο ίντερνετ. Ένα βασικό κομμάτι του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, όπως και το θέμα του βιασμού και κατά πόσο ξεκάθαρα μπορεί να δείξει ένα βίντεο αν υπήρχε συγκατάθεση ή όχι. Διαβάζοντας το αντίστοιχο κείμενο στο βιβλίο και συγκεκριμένα το κομμάτι που ο δικηγόρος της αστυνομίας αποκρούει όλα τα επιχειρήματα που φέρνουν ο Χούλνταρ και η Έρλα, καταλαβαίνω ακόμα περισσότερο πόσο δύσκολο είναι να αποδειχθεί ένας βιασμός. Οι συνήθεις ερωτήσεις είναι του στυλ «γιατί δε φώναξε όχι αν δεν ήθελε;» ή «γιατί τον ακολούθησε στο σπίτι του, αν δεν ήθελε να γίνει κάτι τέτοιο;» ή ακόμα και το σχόλιο «αν δεν έπινε τόσο πολύ, δε θα της συνέβαινε αυτό». Κανείς όμως δεν μπαίνει στον κόπο να πει «γιατί αυτός επέμενε όταν είδε ότι δεν είχε θετική ανταπόκριση;». Και γιατί θα πρέπει μια γυναίκα να αποδείξει ότι όταν λέει «όχι» το εννοεί πραγματικά;
Το τρίτο θέμα και μια επίσης μεγάλη μάστιγα της εποχής μας είναι η ενδοοικογενειακή βία. Όλοι λένε πως υπάρχουν οργανισμοί, ειδικοί και εθελοντές που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που κακοποιούνται από τον ή τη σύντροφό τους. Αυτό που δυσκολεύεται κάποιος να καταλάβει είναι πως οι άνθρωποι αυτοί ζουν υπό το καθεστώς της ψυχολογικής βίας. Τους έχει γίνει ξεκάθαρο πως αν μιλήσουν, αν ζητήσουν βοήθεια, είτε οι ίδιοι είτε κάποιος δικός τους, όπως για παράδειγμα τα ίδια τους τα παιδιά, κινδυνεύουν να πάθουν κακό. Οπότε μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο και απλά προσπαθούν να μην εξοργίσουν τον βασανιστή τους.
Πέρα από την αγωνία για το έγκλημα και το μυστήριο που καλούνται να λύσουν τόσο οι ήρωες του βιβλίου όσο και οι αναγνώστες, έχει αρκετή τροφή για σκέψη. Καλεί τον αναγνώστη να αναρωτηθεί αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να κάνει ώστε να μην συμβαίνουν τέτοια περιστατικά. Η παιδεία είναι ένα μεγάλο μέρος της λύσης. Και αν υπάρχει κάποιος που πιστεύει πως όλα αυτά συμβαίνουν μόνο στις βόρειες χώρες που οι άνθρωποι είναι πιο κρύοι όπως και το κλίμα τους, τότε κάνει μεγάλο λάθος. Όλα αυτά υπάρχουν και στη μικρή μας χώρα που τη λούζει ο ήλιος.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η ισλανδή Yrsa Sigurdardottir (Ίρσα Σιγκουρδαρντότιρ, 1963), πολιτικός µηχανικός στο επάγγελµα, πολυβραβευμένη συγγραφέας παιδικών βιβλίων και μητέρα δύο παιδιών, είναι από τα νέα µεγάλα ονόµατα του αστυνομικού θρίλερ. Τα μυθιστορήματά της γνωρίζουν τεράστια επιτυχία διεθνώς, ενώ αρκετά από αυτά μεταφέρονται στον κινηματογράφο. Το θρίλερ της Η εκδίκηση (Μεταίχμιο, 2014) τιμήθηκε με το Icelandic Crime Fiction Award, ενώ ήταν μεταξύ των υποψήφιων τίτλων για το Glass key, την υψηλότερη διάκριση για βιβλίο σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Για το DNA (Μεταίχμιο, 2017), το πρώτο βιβλίο της σειράς με ήρωες την ψυχολόγο Φρέιγια και τον ντετέκτιβ Χούλνταρ, τιμήθηκε με το Βραβείο της Δανέζικης Ακαδημίας Αστυνομικής Λογοτεχνίας, με το Βραβείο Blood Drop (Καλύτερο Ισλανδικό Αστυνομικό Μυθιστόρημα) και με το Βραβείο Petrona (Καλύτερο Σκανδιναβικό Αστυνομικό Μυθιστόρημα). Τα βιβλία της σειράς με το ίδιο πρωταγωνιστικό δίδυμο, τα οποία έχουν φτάσει τους έξι τίτλους, μεταφράζονται σε περισσότερες από 20 χώρες σε όλο τον κόσμο.
