Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Είχα πολύ καιρό να διαβάσω βιβλίο της Αλιέντε και πόσο χάρηκα όταν έπιασα αυτό στα χέρια μου, δε λέγεται! Είναι και το θέμα του τέτοιο που με άγγιξε από την αρχή μέχρι την τελευταία σελίδα.
Τρεις ιστορίες υφαίνονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Τρεις διαφορετικές ιστορίες που θα βρουν τον τρόπο να μπλεχτούν και να γίνουν μία. Ξεκινάμε από τη Βιέννη του 1938, όπου ο Χίτλερ έχει ήδη εξαπλώσει τα δίχτυα του κι έχει παγιδεύσει μέσα τους πολλούς ανθρώπους. Την Αυστριακή κυβέρνηση, τους νέους, τους ομοϊδεάτες του αλλά και φυσικά τους Εβραίους. Εκεί γνωρίζουμε την οικογένεια Άντλερ που έχει ένα εξάχρονο παιδί, τον Ζάμουιλ. Την περιβόητη Νύχτα των Κρυστάλλων, ο Ζάμουιλ θα επιβιώσει με τη μητέρα του χάρη στην καλοσύνη ενός γείτονα. Ο πατέρας του όμως θα εξαφανιστεί και δε θα τον ξαναδούν ποτέ. Σύντομα το μικρό αγόρι, παρέα με το αγαπημένο του βιολί, τη μόνη του συντροφιά, θα βρεθεί σε ένα τρένο γεμάτο παιδιά όπως αυτός, με προορισμό τη Βρετανία και μια καλύτερη ζωή, μακριά από τις διώξεις των Ναζί. Οι ελπίδες του είναι να ενωθεί ξανά με την οικογένειά του, όμως η ελπίδα δε βρίσκει χώρο να ανθίσει σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς.
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1982, στο Ελ Μοσότε του Ελ Σαλβαδόρ, γνωρίζουμε τη Λετίσια Κορδέρο και τη δική της οικογένεια. Το μικρό κορίτσι και ο πατέρας του, θα καταφέρουν να γλυτώσουν από θαύμα τη σφαγή στο οικισμό τους, μια από τις πολλές που ξεκλήρισαν τόσα και τόσα χωριά, μην κάνοντας διαχωρισμό ανάμεσα σε άντρες, γυναίκες, παιδιά, νέους, και γέρους. Όλοι έπρεπε να πεθάνουν και κάποιοι πρώτα να βιαστούν. Γαντζωμένη πάνω στον πατέρα της, η μικρή Λετίσια, κατάφερε να διασχίσει τον Ρίο Γκράντε και να βρεθεί παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες στα επτά της χρόνια. Από τότε, δεν έφυγε από τη χώρα.
Το 2019, η επτάχρονη Ανίτα Ντίαζ έχει ήδη χωριστεί από τη μητέρα της και βρίσκεται στην Αριζόνα των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν οι δυο τους επιχείρησαν να περάσουν παράνομα τα σύνορα, προσπαθώντας να απομακρυνθούν από τον θανάσιμο κίνδυνο που άκουγε στο όνομα Κάρλος Γκόμεζ. Οι δυο τους αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω στο Ελ Σαλβαδόρ τη γιαγιά της μικρής Ανίτα και όποια άλλη οικογένεια είχαν, μετά την απόπειρα του Γκόμεζ να δολοφονήσει τη Μαρισόλ Ντίαζ, τη μητέρα της Ανίτα. Οι Αμερικανικές αρχές όμως ήταν αμείλικτες και δε δίστασαν να χωρίσουν μητέρα και παιδί, θεωρώντας πως αφού πέρασαν παράνομα τα σύνορα, είναι και οι δύο εγκληματίες.
Το βιβλίο επικεντρώνεται στο θέμα της μετανάστευσης εξ ανάγκης. Και τα τρία παιδιά για τα οποία διαβάζουμε αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν για ένα καλύτερο αύριο, για μια καλύτερη ζωή. Όμως η Αλιέντε μας κάνει ξεκάθαρο από την αρχή πως, όταν αναγκάζεσαι να ξεριζωθείς από τον τόπο σου, βιαστικά και χωρίς να υπάρχει κάτι σίγουρο στο οποίο θα καταλήξεις, σχεδόν ποτέ δεν είναι εύκολο και πάντα είναι οδυνηρό. Έβαλα κι ένα «σχεδόν» για την απειροελάχιστη πιθανότητα.
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε πολύ καλά τη βαναυσότητα των Ναζί κι ελπίζω και οι νέες γενιές να μάθουν και να μην ξεχαστούν τα αίσχη που συνέβησαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οπότε είναι ίσως πιο εύκολο να κατανοήσουμε την ιστορία του Ζάμουιλ. Η συγγραφέας ωστόσο γνωρίζει καλύτερα τη ζωή στη Λατινική Αμερική και μέσα από τις άλλες δύο ιστορίες τη συστήνει και σε εμάς. Προσωπικά, έχω διαβάσει αρκετά για τη ζωή εκεί, όμως όπως και με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, θα συνεχίζω να διαβάζω κι άλλο. Για τους περισσότερους, η ζωή είναι δύσκολη. Δεν ισχύσει αυτό σε όλες τις χώρες νότια των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά μεγάλο θέμα υπάρχει στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, όπου οι βόρειοι στέλνουν στρατιωτικές δυνάμεις, δήθεν για να διατηρήσουν την ειρήνη στην εκάστοτε χώρα, ενώ στην ουσία αυτό που κάνουν είναι να κλιμακώνουν τη βία. Τα ναρκωτικά και το εμπόριο ανθρώπων είναι δύο από τα πιο βασικά προβλήματα στις χώρες αυτές, αν εξαιρέσει κανείς τη γενικότερη βία και εγκληματικότητα, τις συμμορίες που λυμαίνονται την Ήπειρο από το Μεξικό και κάτω, τη φτώχια και την εξαθλίωση. Αν θέλετε να διαβάσετε περισσότερα για το δύσκολο ταξίδι των μεταναστών προς τα βόρεια, θα σας πρότεινα και το μυθιστόρημα «Ξένο χώμα» της Τζανίν Κάμμινς.
Και μέσα σε όλα αυτά, η συγγραφέας καυτηριάζει την κοινωνία της πολιτισμένης Αμερικής, όπως από πολλούς θεωρούνται οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ρατσισμός κυριαρχεί παντού. Ένα τοίχος που χτίζεται και ενισχύεται ώστε να μην το διαπερνούν οι «κακοί» μετανάστες. Παιδιά που χωρίζονται από τους γονείς τους. Άνθρωποι που στοιβάζονται σε δωμάτια με παγωμένο τσιμεντένιο πάτωμα. Άνθρωποι που ζητούν άσυλο και αντιμετωπίζονται σαν διαβόητοι εγκληματίες, την ώρα που πραγματικοί εγκληματίες, πλούσιοι παιδόφιλοι, προστατεύονται από στρατιές δικηγόρων.
Θα μπορούσα να πω πολλά ακόμα, όμως λέω να σας αφήσω να ανακαλύψετε και κάτι μόνοι σας.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η ΙΖΑΜΠΕΛ ΑΛΙΕΝΤΕ γεννήθηκε το 1942 στο Περού και μεγάλωσε στη Χιλή. Είναι ανιψιά του Σαλβαδόρ Αλιέντε, Προέδρου της Χιλής την περίοδο 1970-1973. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 42 γλώσσες και έχουν πουλήσει πάνω από 74 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Μέσα από αυτά έχει στόχο να ψυχαγωγεί αλλά και να επιμορφώνει τους αναγνώστες της, συνδέοντας τις ιστορίες της με σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Εκτός από το συγγραφικό της έργο, ασχολείται ενεργά με την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Μετά τον θάνατο της κόρης της το 1992, ίδρυσε στη μνήμη της ένα ίδρυμα αφιερωμένο στην προστασία και χειραφέτηση των γυναικών και των παιδιών σε όλο τον κόσμο. Από το 1987 ζει στην Καλιφόρνια, αλλά, όπως δηλώνει, βρίσκεται πάντα με το ένα πόδι στην Καλιφόρνια και με το άλλο στη Χιλή. Το 2014 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα την τίμησε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, τη σημαντικότερη διάκριση που απονέμεται σε πολίτη, ενώ το 2018 τιμήθηκε με το Μετάλλιο της Διακεκριμένης Συνεισφοράς στα Αμερικανικά Γράμματα από το Εθνικό Ίδρυμα Βιβλίου των ΗΠΑ.
