Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Θυμάμαι μια ταινία που είχα δει πριν από πολλά χρόνια, πριν ακόμα ενηλικιωθώ, μια ταινία που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη μου και δεν πρόκειται να την ξεχάσω ποτέ. Σε κάποιο μέρος της Αφρικής, δε θυμάμαι πια σε ποιο, το λευκό ζευγάρι που έδινε δουλειά σε πολλούς κατοίκους της περιοχής δολοφονείται απάνθρωπα στο ίδιο τους το κρεβάτι. Θυμάμαι τη βαναυσότητα και θυμάμαι το αίμα που κάλυπτε τα πάντα. Αλλά μετά σκεφτόμουν πως είναι μόνο μια ταινία και πως αυτά τα πράγματα δε γίνονται στην πραγματικότητα. Πόσα λίγα ήξερα.
Ο επιθεωρητής Αλμπέρτους Μπίσλααρ από το Γιοχάνεσμπουργκ βρίσκεται πλέον κάπου στην έρημο Καλαχάρι, σε ένα τμήμα που είναι εκείνος και κάνα δυο τρεις άλλοι αστυνομικοί. Στο Γιοχάνεσμπουργκ είχε μι απαιτητική δουλειά και μια αποτυχημένη σχέση που έληξε άδοξα. Έφυγε από το χαμό της πόλης για την ησυχία της υπαίθρου και βρέθηκε στη μέση ενός στυγερού εγκλήματος. Όλα αυτά που προσπαθεί να αποφύγει, έρχονται να τον στοιχειώσουν σε ένα μέρος που λιώνει από τη ζέστη.
Σε μια φάρμα, μια λευκή γυναίκα βρίσκεται άγρια δολοφονημένη μαζί με το έγχρωμο τετράχρονο κοριτσάκι που είχε υιοθετήσει. Δεν είναι τα πρώτα θύματα φόνου σε φάρμα, όμως τον τελευταίο καιρό η κατάσταση έχει ξεφύγει από τον έλεγχο. Όλες σχεδόν οι φάρμες της περιοχής έχουν δεχθεί επίθεση από ζωοκλέφτες και πολλά από τα κοπάδια έχουν αποδεκατιστεί. Η αστυνομία δεν έχει κανένα στοιχείο και πριν λίγες μόλις μέρες, δυο εργάτες που μάλλον προσπάθησαν να εμποδίσουν τους κλέφτες, βρέθηκαν δολοφονημένοι. Τώρα η Φρέντι και η μικρή της είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι αγρότες, βλέποντας πως δεν υπάρχει πρόοδος από την πλευρά της αστυνομίας, απειλούν να πάρουν το νόμο στα χέρια τους.
Με το βιβλίο της η Karin Brynard μας προσγειώνει απότομα στην πραγματικότητα της Νοτίου Αφρικής. Μια χώρα που 25 χρόνια μετά το Απαρτχάιντ δυσκολεύεται ακόμα να προσαρμοστεί και να βρει τους ρυθμούς της. Που ακόμα δυσκολεύεται να ζήσει ειρηνικά, παρόλο που ζει σε καιρούς ειρήνης. Τα φυλετικά προβλήματα είναι τεράστια και οι νουθεσίες του παρελθόντος δεν ξεχνιούνται. Όσοι μεγάλωσαν με μίσος, συνεχίζουν να μισούν. Ο λευκός αστυνομικός που έχει την εξουσία του επιθεωρητή ανάμεσα στους έγχρωμους υφισταμένους του και τον έγχρωμο προϊστάμενό του. Ο λευκός επιθεωρητής που δεν πρόκειται ποτέ να πάρει άλλη προαγωγή λόγω του χρώματός του. Αυτός που προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του, με ένα ανορθόδοξο τρόπο, αλλά που όμως κατηγορείται για ρατσισμό επειδή περιμένει καλύτερη δουλειά από την ομάδα του.
Η δουλειά του επιθεωρητή γίνεται δυσκολότερη με την αντίδραση που εκδηλώνει η κοινότητα. Η Φρέντι ήταν μια καλλιτέχνις με ευαίσθητη ψυχή που ήθελε να βοηθήσει τους αδικημένους. Οι κινήσεις της όμως δημιούργησαν εχθρούς. Οι γείτονές της και η λοιπή κοινότητα των αγροτών, των Μπόερ, έχουν πλέον εξαγριωθεί από τις επιθέσεις κατά των λευκών. Ακραίες ομάδες ρίχνουν λάδι στη φωτιά και κατηγορούν τον έγχρωμο διευθυντή της φάρμας της Φρέντι για το στυγερό έγκλημα αλλά και για τις ζωοκλοπές. Η κατάσταση φεύγει από τον έλεγχο με γοργούς ρυθμούς καθώς τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο και περισσότεροι άνθρωποι δέχονται επιθέσεις. Οι αντιδράσεις όλων είναι υπερβολικές και ανεξέλεγκτες και οδηγούν στο χάος. Και μέσα σε όλο αυτό το χάος και τα κρυμμένα μυστικά, ο επιθεωρητής Μπίσλααρ πρέπει να βρει τη λύση του μυστηρίου και να οδηγήσει δολοφόνους και ζωοκλέφτες στη δικαιοσύνη. Δε θα ‘θελα να βρίσκομαι στη θέση του.
Ένα από τα βασικά συστατικά του συγκεκριμένου μυστηρίου είναι η ιστορία της Νοτίου Αφρικής. Οι άνθρωποι που έζησαν στα χώματά της, αυτοί που την κυβέρνησαν, όσοι τη δημιούργησαν αλλά και όσοι ζουν εκεί σήμερα. Μια χώρα που έχει αποικηθεί, κατακτηθεί και μοιραστεί κατά το δοκούν, υποφέρει. Οι λαοί της, οι πραγματικοί λαοί που ζούσαν εκεί χρόνια, αιώνες πριν, κινδυνεύουν με αφανισμό. Ο λόγος δεν είναι πάντα ή μόνο ο λευκός άνθρωπος και το απαρτχάιντ, είναι όμως ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος. Είναι, ωστόσο, και οι ίδιοι οι άνθρωποι που την κατοικούν και την κυβερνούν. Η διαφθορά και η εγκληματικότητα είναι στο ζενίθ τους και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα. Τα σημάδια του απαρτχάιντ δεν πρόκειται να φύγουν σύντομα, δυστυχώς για όλους μας, αλλά πολύ περισσότερο για εκείνους.
Από το διαμοιρασμό της γης το 1913 και μετά, οι γηγενείς έχασαν το μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας τους, αφού τους δόθηκε ένα 7% μόνο. Όλες οι φυλές έπρεπε να στριμωχτούν σε αυτό το μικρό κομμάτι γης, οπότε όπως είναι αναμενόμενο ζούσαν μέσα στη φτώχεια και στην ουσία υπηρετούσαν ή δούλευαν για τους λευκούς Μπόερ, τους γαιοκτήμονες και κτηνοτρόφους με τις τεράστιες εκτάσεις. Οι ίδιοι είχαν στερηθεί το δικαίωμα της αγοράς ή ενοικίασης γης με τον ίδιο νόμο. Χαρακτηριστική είναι μια φράση που αναφέρεται αρκετές φορές στο βιβλίο και δείχνει την παρούσα κατάσταση στη Νότια Αφρική. Το πιο συνηθισμένο σύνθημα στις συγκεντρώσεις των μαύρων της περιοχής είναι το «Σκοτώστε τον Μπόερ. Σκοτώστε τον αγρότη». Και η φράση αυτή δεν είναι δημιούργημα της συγγραφέως. Είναι πραγματικότητα. Όπως ήταν και είναι ακόμα πραγματικότητα ο φυλετικός διαχωρισμός, ο ρατσισμός και οι πράξεις βίας.
Διαβάζοντας το βιβλίο της Karin Brynard μπήκα στη διαδικασία να μάθω περισσότερα για τη ζωή στη Νότια Αφρική. Το θέμα της γης είναι τεράστιο. Οι φυλές θέλουν να τους δοθεί πίσω η γη των προγόνων τους, ή έστω να τη μοιραστούν όλοι ίσα. Η κυβέρνηση παίρνει τη γη των γαιοκτημόνων, χωρίς αποζημίωση, για να τη δώσει σε όσους έχουν ανάγκη. Οι άποικοι ζουν πολλά χρόνια εκεί και τη θεωρούν πατρίδα τους και γη τους και φυσικά δε συμφωνούν με μια τέτοια ανακατανομή της γης. Η εγκληματικότητα έχει χτυπήσει κόκκινο. Οι επιθέσεις σε φάρμες είναι κάτι παραπάνω από πραγματικότητα. Οι άνθρωποι ζουν με το συνεχή φόβο ότι κάποιος θα μπει στο σπίτι τους και θα τους τρομοκρατίσει. Οι βιασμοί και οι δολοφονίες ξεπερνούν σε αριθμό κάθε άλλο έγκλημα. Το 2018, λέγεται ότι Νότιος Αφρική είχε 57 δολοφονίες την ημέρα, ένας αριθμός εξωπραγματικός!
Γεγονός είναι ότι το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά στα Αφρικάανς, την επίσημη γλώσσα της Νοτίου Αφρικής μαζί με τα Αγγλικά, το 2009 κι όμως παραμένει επίκαιρο δέκα χρόνια μετά. Και το μυστήριο που περιλαμβάνει το κάνει ακόμα καλύτερο!
Εκδόσεις Μεταίχμιο / Book Depository
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Karin Brynard γεννήθηκε και µεγάλωσε στο Βόρειο Ακρωτήρι της Νότιας Αφρικής από όπου συχνά αντλεί εικόνες για τα βιβλία της. Εργάστηκε επί χρόνια ως δηµοσιογράφος καλύπτοντας τις συγκρούσεις και τις αναταραχές στο Γιοχάνεσµπουργκ κατά τη διάρκεια του Απαρτχάιντ, την πτώση του και την αναγέννηση της δηµοκρατίας στην περιοχή.
Η Ματωµένη έρηµος είναι το πρώτο της αστυνοµικό µυθιστόρηµα που της χάρισε πλήθος διακρίσεων και έγινε µπεστ σέλερ στη χώρα της. Ανάλογη πορεία είχαν και τα επόµενα δύο βιβλία της µε πρωταγωνιστή τον Αλµπέρτους Μπίσλααρ και πλέον θεωρείται µία από τις δηµοφιλέστερες συγγραφείς της Νότιας Αφρικής. Τα έργα της εκδίδονται στα αφρικάανς, στα αγγλικά, τα γερµανικά, τα γαλλικά και τα ολλανδικά µε µεγάλη επιτυχία. Ζει στο Στέλενµπος και ασχολείται πλέον αποκλειστικά µε τη συγγραφή.
Για να διαβάσετε περισσότερα: karinbrynard.com
