Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Είναι γνωστό ότι μου αρέσουν τα ιστορικά μυθιστορήματα, ειδικά όταν έχουν να κάνουν με την ιστορία της χώρας μας, γιατί πιστεύω ότι έτσι τη μαθαίνουμε καλύτερα. Είναι τόσα τα μέρη και τόσες οι ομορφιές, που σίγουρα δε θα τα έχουμε επισκεφτεί ούτε δει όλα. Όμως ακόμα κι αν πρόκειται για την αγαπημένη μας πόλη, ή κάποιο άλλο μέρος που απλά έχουμε περάσει από εκεί, διαβάζοντας για το παρελθόν τους, τα μέρη αυτά γλυκαίνουν στην καρδιά μας και μας γίνονται λιγάκι πιο οικεία.
Την Ξάνθη την έχω επισκεφτεί αρκετές φορές. Την πρώτη φορά, ήταν παράξενο να βλέπω τόσο διαφορετικούς πολιτισμούς να συνυπάρχουν στη χώρα μου, μιας και δεν ήταν κάτι που έβλεπα από παιδί, κάτι που είχα συνηθίσει. Σύντομα όμως, σε ένα απόγευμα μέσα, το μείγμα αυτό με μάγεψε και έγινε η πόλη ένας από τους αγαπημένους μου προορισμούς. Βοηθάει πάντα και το γεγονός ότι λατρεύω τα ανατολίτικα γλυκά και έβρισκα δικαιολογία για να γευτώ και πάλι σουτζούκ λουκούμ και να κολλήσει το στόμα μου από τη γλύκα του. Όταν λοιπόν είδα ότι το νέο βιβλίο της κυρίας Μαργαρίτη διαδραματιζόταν στα 1895 και δώθε στη Θράκη, δεν μπόρεσα να μην το πάρω στα χέρια μου! Και τι ωραίο ταξίδι στο παρελθόν ήταν αυτό που έκανα!
Η Κεραστώ, ένα κορίτσι ορφανό, μεγαλώνει σε ένα μισογκρεμισμένο μοναστήρι στα βουνά της Ροδόπης. Εκεί, δέχεται τις φροντίδες των γυναικών που ανέλαβαν μοναχές κι ας τις έριξε εκεί η ανάγκη και τα κακά που έζησαν μετά από επιθέσεις των Κομιτατζήδων. Κάπως έτσι έφτασε άλλωστε και η Κεραστώ στο μοναστήρι, με μόνη αποσκευή μια κεντημένη ταυτότητα με το όνομά της, την ημερομηνία γέννησής της και την καταγωγή της. Το κέντημα αυτό θέλει να διασώσει η Κεραστώ, γι’ αυτό και όταν φτάσει η Μελπομένη στο μοναστήρι, θα θητεύσει δίπλα της και θα μάθει ότι μπορεί για το ράψιμο. Η νέα κοπέλα, που κατέφυγε στο μοναστήρι για να γεννήσει το εκτός γάμου παιδί της και να κρύψει την ντροπή της οικογένειας, θα φέρει από το αρχοντικό της υφάσματα, κλωστές και ραπτομηχανή, αλλά και βιβλία, πίνακες και ασημικά και θα μάθει όσα ξέρει στις γυναίκες αυτές που τη δέχτηκαν κοντά τους και στο ορφανό κορίτσι που ζητάει τη βοήθειά της. Μεγαλώνοντας η Κεραστώ, θα πάει στην Ξάνθη να μαθητεύσει κοντά στις μεγάλες ράφτρες κι εκεί θα μάθει νέα που θα της αναστατώσουν τη ζωή. Θα βάλει σκοπό της να πάρει εκδίκηση και να βρει τα χαμένα παιδιά, που με τόση άνεση άρπαζαν οι Βούλγαροι από τον τόπο τους. Θα κουρέψει τα μαλλιά της και θα ντυθεί αγόρι. Θα κάνει σπίτι της μια σπηλιά στο βουνό που γνωρίζει καλά και θα ζει από την τέχνη της, πουλώντας τα γιλέκα που ράβει στα παζάρια.
Σε αυτή τη σπηλιά θα κρυφτεί και ο λαβωμένος Μήτσος Γιαβάσογλου, ο Καπνέμπορας από την Ξάνθη που μάχεται και για τη λευτεριά της πατρίδας. Κανένας από τους δυο τους δε γνωρίζει πως αυτή θα είναι και η στιγμή που θα επηρεάσει τη μετέπειτα πορεία τους. Καθώς, χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιούν, οι δυο νέοι ερωτεύονται. Βέβαια, το συναίσθημα δεν γίνεται γρήγορα αντιληπτό από το Μήτσο, που νομίζει την Κεραστώ για αγόρι και δεν πάει ο νους του. Άλλωστε έχει πολλά βάσανα στο σπίτι να τον απασχολούν. Τη νέα γυναίκα του πατέρα του, τα καπνά και τους εργάτες, τα αδέρφια του που θα έρθουν από τη Βιέννη και όσα θα ακολουθήσουν και θα αναστατώσουν όχι μόνο το αρχοντικό των Γιαβάσογλου, αλλά και ολάκερη την Ξάνθη.
Μέσα από τα μάτια της νεαρής ηρωίδας είδα μια άλλη Ξάνθη που όμως ήταν και γνώριμη. Είδα το βουνό της, το μοναστήρι, την Αλεξανδρούπολη αλλά και τη Βιέννη. Ταξίδεψα σε τόπους και χρόνους και μίλησα, στη σκέψη μου, τη γλώσσα που άκουγα παιδί από τη γιαγιά μου, αυτή που τόσοι αιώνες σκλαβιάς άφησαν σε αρκετά διαμερίσματα της πατρίδας μας. Δε δυσκολεύτηκα με τους όρους. Οι περισσότεροι μου ήταν γνωστοί και όσοι δεν ήταν επεξηγούνταν από τη συγγραφέα στις σημειώσεις. Μέλωσε το στόμα μου από τις λέξεις και τις γεύσεις και πόνεσα για τα δεινά που πέρασαν οι γυναίκες αλλά και όλος ο πληθυσμός της Θράκης. Θύμωσα και πάλι με την πατρίδα και τα λάθη που έκανε και με τα λόγια του Βενιζέλου που συνέβαλαν στο να χάσουμε κομμάτια του όμορφου τόπου μας. Όμως το νερό δε γυρίζει πίσω, όπως και ο χρόνος. Καλό είναι όμως να θυμόμαστε το παρελθόν για να μην ξανακάνουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον. Και χάρη στην υπέροχη γραφή της κυρίας Μαργαρίτη, αυτό το ταξίδι στο παρελθόν γίνεται ξεκούραστα και με τις πιο όμορφες εικόνες.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ γεννήθηκε στη Νέα Ιωνία. Μεγάλωσε σε μια προσφυγική γειτονιά, τότε που το παιχνίδι στους δρόμους ήταν τρόπος ζωής. Σπούδασε γαλλική και ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών,έκανε μεταπτυχιακό στη Σορβόννη, παρακολούθησε μαθήματα γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μπεσανσόν, ιστορία της τέχνης στο Γαλλικό Ινστιτούτο και συμμετείχε για δύο χρόνια στα διεθνή προγράμματα Lingua. Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός στο Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων και τα τρία τελευταία χρόνια στο Ελληνικό Σχολείο των Βρυξελλών. Έχει εκδώσει πέντε βιβλία, έχει επιμεληθεί δύο ντοκιμαντέρ και έχει γράψει τηλεοπτικά σενάρια. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορεί επίσης το μυθιστόρημά της VINSANTO. ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΤΗΣ ΛΑΒΑΣ.
