Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου

«Ο επιβάτης» ήταν η πρώτη μου επαφή με το έργο του McCarthy και ουσιαστικά δεν ήξερα τι να περιμένω. Από πολλούς διαβάζω ότι πρόκειται για τον μεγαλύτερο εν ζωή συγγραφέα και περιμένω ότι θα διαβάσω ένα βαθυστόχαστο βιβλίο. Και όντως, όπως περνούν οι σελίδες, έχω την εντύπωση πως διαβάζω για ολόκληρο το παρελθόν μιας χώρας, αν όχι της ανθρωπότητας ολόκληρης. Εστιάζοντας στο περιβάλλον που γνωρίζει, αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών, ο McCarthy σχολιάζει με τον δικό του τρόπο τα γεγονότα των δεκαετιών του 1960 και 1970, ίσως και αυτά της δεκαετίας του 1980 που εκτυλίσσεται η τωρινή ιστορία του βιβλίου, αν το έχω αντιληφθεί σωστά.

Η αφήγηση ξεκινάει με την ιστορία της Αλίσια, ή Άλις, μιας ευφυούς κοπέλας που όμως παλεύει με το μυαλό της. Το μυαλό αυτό που παράγει παραισθήσεις και που είναι η αιτία που έχει εισαχθεί στο ψυχιατρικό άσυλο Stella Maris, οικειοθελώς βέβαια. Είτε βρίσκεται εκεί, είτε στο Σικάγο, στο σπίτι της γιαγιάς, η Άλις βλέπει το Παιδί της Θαλιδομίχλης και κάνει ολόκληρες συζητήσεις μαζί του. Εκτός από το Παιδί, βλέπει και την κουστωδία που το ακολουθεί και που σκοπό έχει να τη διασκεδάσει. Δε φαίνεται όμως πως το Παιδί και η Άλις έχουν την ίδια άποψη για τη διασκέδαση. Ένα αρκετά περίεργο ξεκίνημα, δίνει όμως το στίγμα για την κατάσταση της Αλίσια, της αγαπημένης αδερφής του Μπόμπι Γουέστερν, του ήρωα της ιστορίας.

Ο Μπόμπι είναι δύτης διάσωσης όταν τον γνωρίζουμε. Πριν από αυτό ήταν οδηγός αγώνων. Πιο πριν ασχολούνταν με τη φυσική και ακόμα πιο πριν με τα μαθηματικά. Από την πορεία αυτή, φαίνεται πως ο Μπόμπι κάποια στιγμή αποφάσισε να σταματήσει να ασχολείται με θέματα που απαιτούν πολλή δουλειά από το μυαλό του και να περάσει σε αντικείμενα που προσπαθούν να ισορροπήσουν τις απαιτήσεις από το νου και το σώμα. Όπως διαβάζουμε την ιστορία του Μπόμπι μπορούμε να καταλάβουμε ότι είχε περισσότερους λόγους να μη θέλει να ασχοληθεί ούτε με τα μαθηματικά ούτε με τη φυσική. Μπορεί η φυσική να τον κέρδισε από τα μαθηματικά, όμως ήταν ένα αγκάθι στην οικογένειά τους. Ο πατέρας του Μπόμπι ήταν φυσικός. Ήταν στην ομάδα που δημιούργησε την πρώτη ατομική βόμβα, αυτή που τελικά αφάνισε τόσο κόσμο από προσώπου γης. Μπορεί ο πατέρας του Μπόμπι να μην απέκτησε διακρίσεις όπως άλλοι συνάδελφοί του, όμως αυτό δε σημαίνει ότι δεν εκτιμούσαν τη δουλειά του. Σε κάποιο σημείο της αφήγησης ο Μπόμπι μας λέει ότι σε μια διάρρηξη, κάποιοι πήραν όλα τα πράγματα του πατέρα του, τις έρευνες και τις εργασίες του. Πιστεύει λοιπόν πως «κάποιοι» κρύβονται πίσω από όλο αυτό.

Όταν ο Μπόμπι και ο συνάδελφός του, Όιλερ, βουτούν για να εντοπίσουν ένα αεροπλάνο που έπεσε στη θάλασσα, καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Όλοι οι επιβάτες είναι εκεί, εκτός από έναν. Το μαύρο κουτί του αεροπλάνου λείπει. Και το αεροπλάνο φαίνεται να μην έχει ανοιχθεί, η άτρακτος φαίνεται ανέπαφη. Ξέρει πολύ καλά πως δε θα πρέπει να ασχοληθεί με αυτή την περίεργη κατάσταση, όμως δεν μπορεί να μην προσπαθήσει να καταλάβει τι συμβαίνει. Σύντομα αντιλαμβάνεται πως κάποιος έχει διαρρήξει το σπίτι του, πως έχουν ψάξει τα πράγματά του. Δε θα αργήσει να δεχτεί επίσκεψη από δύο τύπους με κουστούμια που προφανώς δουλεύουν σε κάποια κρατική μυστική υπηρεσία.

Σε μια αφήγηση που διατρέχει τα γεγονότα τριών περίπου δεκαετιών, ο Cormac McCarthy αναλύει την ιστορία της χώρας του. Μέσα από τις εμπειρίες του ήρωά του, μέσα από τις συζητήσεις του με φίλους και γνωστούς, ο συγγραφέας μιλάει για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Για τα όσα ακολούθησαν τη δημιουργία της ατομικής βόμβας, όσον αφορά τον κόσμο της επιστήμης. Για την αγάπη των Αμερικανών για τα γρήγορα αυτοκίνητα και τον τρόπο που αψηφούν το θάνατο θεωρώντας την ταχύτητα ελευθερία. Για το θάνατο του Τζ. Φ. Κένεντι και τις συνομωσίες που είτε οδήγησαν σε αυτόν, είτε γεννήθηκαν από αυτόν. Για τις μυστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών και την ελευθερία να κινούνται μέσα και έξω από τα όρια του νόμου χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει κάποια επίπτωση για τους πράκτορες. Για το πόσο εύκολο είναι να ζήσεις ως φυγάς μέσα σε μια χώρα τόσο τεράστια, για το πόσο εύκολο είναι να χαθείς και να μην μπορεί κανείς να σε βρει αν δεν το θέλεις. Για το πως μπορεί να είναι η αγάπη και τις μορφές που δεν έχουμε όλοι συναντήσει.

Θα συνεχίσω και με το «Stella Maris» για να μάθω και την ιστορία της Αλίσια.

Εκδόσεις Gutenberg

Λίγα λόγια για το συγγραφέα

Ο Κόρμακ ΜακΚάρθυ γεννήθηκε το 1933 στο Τενεσί. Ήδη με το πρώτο του μυθιστόρημα, “The Orchard Keeper” (1955), κερδίζει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του Ιδρύματος Φώκνερ. Με το πέμπτο μυθιστόρημά του, “Ματωμένος μεσημβρινός” (1985), που πολλοί θεωρούν το αριστούργημά του, θα γίνει διάσημος στον κόσμο. Ακολουθεί η λεγόμενη “Τριλογία των Συνόρων”, με τα μυθιστορήματα “Όλα τα όμορφα άλογα” (μτφρ. Αλέκος Μπενρουμπής, 2000), “Το πέρασμα” (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, 2003) και “Πεδινές πολιτείες” (μτφρ. Αλέκος Μπενρουμπής, 2009). Μεγάλη επιτυχία γνωρίζουν και τα επόμενα βιβλία του, “Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους” (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, 2008) και “Ο δρόμος” (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, 2007), που έγιναν κινηματογραφικές ταινίες. Έχει βραβευτεί, μεταξύ άλλων, με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, με το Βραβείο Κριτικών ΗΠΑ το 1992 (“Όλα τα όμορφα άλογα”) και με το Πούλιτζερ λογοτεχνίας το 2007 (“Ο δρόμος”).