Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Είναι κάποια βιβλία που μόλις τα βλέπεις θέλεις να τα διαβάσεις, όμως τελικά μένουν στο ράφι σου περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι για μένα και το «1793: Τότε που βασίλευε η βία» που όταν διάβασα το οπισθόφυλλο ενθουσιάστηκα, αλλά δυστυχώς έμεινε στο ράφι μου από τότε. Τώρα, με αφορμή την κυκλοφορία του τρίτου βιβλίου της σειράς και την καλή παρέα, ήρθε η ώρα και το διάβασα.
Βρισκόμαστε στη Στοκχόλμη το έτος 1793, όπως μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί και από τον τίτλο του βιβλίου. Είναι η εποχή της Γαλλικής Επανάστασης και στην Ευρώπη επικρατεί αναβρασμός. Η βία κυριαρχεί στη Γηραιά Ήπειρο και το αίμα ρέει άφθονο παντού. Η Σουηδία δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Μετά τον πόλεμο με τη Ρωσία που έληξε το 1790 και τη δολοφονία του βασιλιά Γουσταύου Γ’ το 1792, στη χώρα επικρατεί αστάθεια. Οι συνωμοσίες διαδέχονται η μία την άλλη και οι πολίτες ζουν μέσα στη βία, στη φτώχια, την παρανομία και την κατάχρηση εξουσίας. Μέσα σε αυτή τη ζοφερή ατμόσφαιρα, στη σκοτεινιά της Στοκχόλμης, ο φρουρός Μίκαελ Καρντέλ ανασύρει από μια βρομερή λίμνη ένα ακρωτηριασμένο πτώμα. Πρόκειται για ένα αποτρόπαιο έγκλημα, καθώς από το πτώμα δε λείπουν μόνο τα άκρα, αλλά λείπουν ακόμα τα μάτια, η γλώσσα και τα δόντια. Το πτώμα δεν μπορεί να αναγνωριστεί. Δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία. Όμως δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητο. Ο Πολιτάρχης Νουρλίν αναθέτει την υπόθεση στον νομικό και φίλο του Σέσιλ Βίνγκε, έναν άνθρωπο αμέμπτου ηθικής, αλλά και λίγης ζωής. Ο Βίνγκε είναι φθισικός και γνωρίζει ότι δεν του απομένει πολλούς χρόνος για να αποδώσει δικαιοσύνη. Με τη βοήθεια του φρουρού Καρντέλ, θα κάνει τη Στοκχόλμη ώσπου να εντοπίσει την ταυτότητα του θύματος αλλά και του θύτη και να τον φέρει ενώπιον του δικαστηρίου.
Αν διαβάζοντας μέχρι εδώ ταραχτήκατε, τότε αυτό το βιβλίο δεν είναι για σας. Ο συγγραφέας έχει βαλθεί να μας δώσει μια όσο το δυνατόν πιο αληθοφανή περιγραφή τόσο της πόλης, όσο και της εποχής. Μέσα από τις περιγραφές του ο αναγνώστης δοκιμάζει τις μυρωδιές και τις γεύσεις της πόλης. Όλη τη μαυρίλα, τη σκοτεινιά και τη βρόμα που υπάρχει και που δεν μπορούμε να διανοηθούμε τη σημερινή εποχή. Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης σχηματίζονται στο μυαλό του αναγνώστη εικόνες πολύ σκληρές. Οι βασικοί ήρωες του βιβλίου είναι φτωχοί, καθημερινοί άνθρωποι που ζουν μέσα στην ανέχεια. Τους λείπουν βασικά πράγματα, όπως το τρεχούμενο και καθαρό νερό, το φαγητό και ο χώρος. Στις φτωχογειτονιές της Στοκχόλμης οι άνθρωποι ζουν σε δωματιάκια που δεν επιτρέπουν την ιδιωτικότητα, τόσο κολλητά το ένα στο άλλο, που δεν υπάρχει χώρος όχι μόνο για να ανασάνεις, αλλά ούτε για να κάνεις την ανάγκη σου.
Σε μια εποχή που επικρατεί ο ισχυρότερος, οι απατεώνες κάθε κλίμακας αφθονούν. Εκμεταλλεύονται νέους ανθρώπους από την επαρχία που ήρθαν στη Στοκχόλμη για μια καλύτερη ζωή, αλλά και άλλους που τους λείπει το μυαλό. Οι γυναίκες φυσικά δεν έχουν κάποια δύναμη. Οποιοσδήποτε μπορεί να τις κατηγορήσει για όποιο έγκλημα θελήσει και κανένας δε θα ασχοληθεί να μάθει την αλήθεια. Αθώες κοπέλες καταλήγουν σε μια άγρια και βάναυση φυλακή γιατί δεν υποχώρησαν στις ορέξεις κάποιων ή ακριβώς γιατί το έκαναν. Ιερείς και κυβερνώντες, άντρες με εξουσία την εκμεταλλεύονται για να έχουν όσα θελήσουν και φυσικά φρουροί και πολιτοφύλακες εκμεταλλεύονται την εξουσία που έχουν για να πετύχουν τους δικούς τους σκοπούς. Μια ζοφερή απεικόνιση της ιστορίας που όμως δεν απέχει από την πραγματικότητα.
Ο συγγραφέας Niklas Natt och Dag, απόγονος μιας από τις παλαιότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Σουηδίας, μας λέει στο τέλος του βιβλίου την περιπέτειά του γράφοντας αυτό το βιβλίο. Δεν ήταν εύκολο. Βασίστηκε σε πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα της εποχής και πρόσθεσε το μυθιστορηματικό κομμάτι που ήθελε ώστε να δημιουργήσει την ιστορία που έχουμε πλέον στα χέρια μας. Κατά τη γνώμη μου έκανε καταπληκτική δουλειά ώστε να προσδιορίσει το ιστορικό, οικονομικό και ηθικό πλαίσιο του βιβλίου και να χτίσει μια ιστορία που είχε την προσοχή μου από την αρχή μέχρι το τέλος. Μπορεί κάποιες περιγραφές να δημιουργούσαν μια άβολη εικόνα, όμως, όσο κι αν το θέλουμε, η ιστορία, η πραγματικότητα δεν είναι ρόδινη. Δυστυχώς πολλά σημεία της είναι σκοτεινά και άσχημα, και όχι μόνο αυτά που θυμόμαστε, όπως οι μεγαλοπρεπείς μάχες, αλλά πιο καθημερινά γεγονότα.
Κλείνοντας, θέλω να πω πως το «1793: Τότε που βασίλευε η βία» είναι ένα συναρπαστικό ατμοσφαιρικό και σκληρό βιβλίο που παγιδεύει τον αναγνώστη στις σελίδες του και τον παρασύρει στα βάθη του παρελθόντος και της βίας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό πρώτο βιβλίο συγγραφέα και ανυπομονώ να διαβάσω και τη συνέχεια!
Λίγα λόγια για το συγγραφέα
Ο Niklas Natt och Dag γεννήθηκε το 1979 και κατάγεται από την παλαιότερη αριστοκρατική οικογένεια της Σουηδίας. Με το πρώτο του μυθιστόρημα, το 1793 που κυκλοφόρησε σε περισσότερες από 35 χώρες σε όλο τον κόσμο, γνώρισε τεράστια επιτυχία και έλαβε σημαντικές διακρίσεις (μεταξύ άλλων: Βραβείο Σουηδικής Ακαδημίας Αστυνομικής Λογοτεχνίας, Καλύτερο Βιβλίο της Χρονιάς στη Σουηδία για το 2018). Ακολούθησε το εξίσου επιτυχημένο 1794, ενώ η τριλογία ολοκληρώνεται με το 1795 που αναμένεται να κυκλοφορήσει σε τουλάχιστον 29 χώρες. Ζει στη Στοκχόλμη με τη γυναίκα του και τους δυο γιους τους.
