Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Όσοι έχετε διαβάσει κάποιο από τα βιβλία της Ernaux ή έχετε ακούσει ή διαβάσει κάποιον να μιλάει για αυτά, θα γνωρίζετε ήδη πως οι ιστορίες της είναι αυτοβιογραφικές. Η συγγραφέας που το 2022 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, έχει τη δύναμη να βγάζει τα εσώψυχά της στη φόρα και παράλληλα, να καταφέρνει να συνδεθεί με χιλιάδες αναγνώστες που βίωσαν ή ένιωσαν κάτι παρόμοιο με αυτό που περιγράφει, με αναγνώστες που την καταλαβαίνουν, που τη νιώθουν οικεία, που την αγαπούν. Μόλις πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο ένα ακόμα βιβλίο της, με τίτλο «Πάθος».
Τι είναι το πάθος; Ένα δυνατό συναίσθημα; Μια ανάγκη; Αυτό που προσδιορίζει τη ζωή ή την υπόσταση κάποιου; Ο λόγος για να ζεις; Για τον καθένα και την καθεμιά από εμάς μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό. Μπορεί όμως όλα αυτά τα διαφορετικά να έχουν κάτι κοινό. Η Ernaux μας δίνει τη δική της εκδοχή και μας προτρέπει να αναλογιστούμε τη δική μας. Δεν περιμένει ότι θα γράψουμε ένα δημόσιο κείμενο με τα βιώματά μας. Αυτός είναι ο δικός της τρόπος έκφρασης. Περιμένει να κοιτάξουμε πίσω μας και να δούμε αν μπορούμε να ταυτιστούμε, έστω και εν μέρη, ή αν η δική μας εκδοχή είναι διαφορετική.
Για τη συγγραφέα, το πάθος είναι ένα πολύ έντονο συναίσθημα. Είναι η ανάγκη να ζεις μέσα από τον άλλον. Να μην μπορείς να αντέξεις στιγμή μακριά του, έστω κι αν πρόκειται για ένα παράνομο δεσμό, έστω κι αν υπάρχει και ένα τρίτο πρόσωπο ή αν εσύ είσαι το τρίτο πρόσωπο. Για εκείνη, ίσως και αυτός να είναι ο λόγος που το συναίσθημα είναι πιο έντονο. Ίσως να είναι το εφήμερο του πράγματος, μια σχέση που ξέρες ότι δε θα κρατήσει γιατί ο αποδέκτης των συναισθημάτων σου είναι παντρεμένος, γιατί μπορεί να προτιμήσει κάποια καλύτερη, ή νεότερη από εσένα, ή γιατί πολύ απλά, μπορεί να μετακομίσει σε άλλη χώρα. Για την Ernaux, το πάθος της για αυτόν τον άντρα είναι ο λόγος να σηκωθεί από το κρεβάτι της, να αγοράσει καινούρια και όμορφα ρούχα, να περιποιηθεί τον εαυτό της. Όσα κάνει, τα κάνει γι’ αυτόν τον άντρα. Δε σημαίνει πως είναι έτσι σε κάθε σχέση της, όμως σε αυτή, σε αυτό το πάθος που την παρασέρνει στην άβυσσο, νιώθει να παραδίδει τα ηνία του εαυτού της.
Θέλει όμως προσοχή. Η Ernaux δε σου λέει ότι αυτό είναι το σωστό, Αυτό πρέπει να νιώσεις. Έτσι πρέπει να πράξεις. Σου δίνει τη δική της εμπειρία και σου λέει πως ένιωσε όταν έχασε τον άντρα αυτόν από τη ζωή της. Τι της στοίχησε αυτό το πάθος τελικά. Να ξέρεις και να μάθεις από την εμπειρία της, αν δεν έχεις μάθει ακόμα.
Δεν μπορώ να πω πως ταυτίστηκα μαζί της. Δεν μπορώ να αφήσω τον εαυτό μου έρμαιο του πάθους. Ούτε να παραδώσω την ψυχή και το είναι μου στα χέρια κάποιου άλλου. Σίγουρα ένα δυνατό και όμορφο συναίσθημα επηρεάζει την ψυχολογία μας, όμως θέλω να πιστεύω, πως δε θα ζούσα ποτέ μόνο για ένα συναίσθημα, μόνο για έναν άντρα. Πως δε θα άφηνα τον εαυτό μου να μαραζώσει γιατί δεν υπάρχει πια εκείνος στη ζωή μου. Ίσως αυτό να ήταν που έμαθα για τον εαυτό μου από αυτό το βιβλίο. Εσύ;
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Annie Ernaux (Ανί Ερνό, 1940) είναι μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας. Έχει λάβει πλήθος διακρίσεων για το πλούσιο πεζογραφικό της έργο που αφορμάται από την προσωπική της εμπειρία, στο οποίο ξεχωριστή θέση έχει η αυτοβιογραφία της με τίτλο Τα χρόνια (2008). Μεταξύ άλλων τιμήθηκε με το βραβείο Μαργκερίτ Γιουρσενάρ για τη συνολική της συνεισφορά στα γράμματα, ενώ ήταν υποψήφια για το Man Booker International το 2019.
Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία της Ο τόπος (2019), Μια γυναίκα (2020), Τα χρόνια (2021) και Το γεγονός (2022).
Το 2022 η Σουηδική Ακαδημία της απένειμε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
