Γράφει η Γεωργία Κωστοπούλου
Ήθελα από καιρό να διαβάσω «Το παιδί της Στάζι» και τώρα που επιτέλους ήρθε ο καιρός, δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Πρόκειται για ένα ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα που τοποθετείται στην Ανατολική Γερμανία του 1975, όταν το τείχος του Βερολίνου καλά κρατούσε.
Η υπολοχαγός της Αστυνομίας του Λαού, Κάριν Μίλερ, αναλαμβάνει μια υπόθεση φόνου που αρχικ’α φαίνεται πολύ ξεκάθαρη. Το πτώμα μιας έφηβης έχει βρεθεί στη νεκρή ζώνη κοντά στο τείχος του Βερολίνου και όλα τα στοιχεία δείχνουν πως η κοπέλα προσπαθούσε να δραπετεύσει από το Δυτικό Βερολίνο προς το Ανατολικό, πράγμα πρωτοφανές για τις περιπτώσεις που μέχρι τότε έχει αντιμετωπίσει η Μίλερ. Καλά κάνει όμως και έχει αμφιβολίες καθώς φαίνεται πως το σκηνικό του φόνου είναι στημένο και κάτι άλλο κρύβετε πίσω από όλο αυτό.
Τη Μίλερ φαίνεται πως έχει ζητήσει ένας αξιωματικός της Κρατικής Ασφάλειας, γνωστής και ως Στάζι. Εκείνος τη ζήτησε ως επικεφαλή στην έρευνα και η Μίλερ προσπαθεί να καταλάβει το γιατί. Όμως ενώ η δύναμή της είναι περιορισμένη, έχοντας στις πλάτες της την υποστήριξη της Στάζι μπορεί να φτάσει πολύ πιο μακριά από εκεί που περίμενε. Μόνο που σκάβοντας για την αλήθεια, μπαίνει σε μονοπάτια σκοτεινά και επικίνδυνα όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν και από όπου δύσκολα θα ξεφύγει.
Μπορεί να μην έχω ζήσει τον ψυχρό πόλεμο σε όλο του το μεγαλείο, ή να μη θυμάμαι πολλά από την εποχή που ήμουν παιδί, θυμάμαι όμως πολύ καλά τη γιορτή που στήθηκε όταν έπεσε επιτέλους το τείχος του Βερολίνου το 1989. Οι εικόνες που βλέπαμε στην τηλεόραση ήταν εικόνες γιορτής και ξέφρενης ελευθερίας. Άνθρωποι νέοι αλλά και μεγαλύτεροι, να γκρεμίζουν με τα χέρια τους και ότι άλλο είχαν το τείχος της ντροπής. Οικογένειες να ενώνονται και πάλι μετά από χρόνια. Συνάνθρωποί μας να ανασαίνουν και πάλι ελεύθεροι, χωρίς το φόβο της σύλληψης να καραδοκεί πάνω από το κεφάλι τους, απλά και μόνο επειδή έριξαν ένα βλέμμα προς τη Δύση. Μπορεί να μην έζησα στο διχοτομημένο Βερολίνο, όμως αυτές οι εικόνες, τα ντοκιμαντέρ και οι ταινίες με θέμα το τείχος έχουν σχηματίσει πολύ δυνατές εικόνες στο μυαλό μου. Οπότε αν πέσει στα χέρια μου ένα βιβλίο με αυτή τη θεματολογία, χτυπάει τις ευαίσθητες χορδές μου και με καλεί να το διαβάσω. Χαίρομαι λοιπόν που «Το παιδί της Στάζι» δε με απογοήτευσε καθόλου.
Στο πρώτο του βιβλίο ο Young δίνει με ακρίβεια την ατμόσφαιρα που επικρατεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας. Ένα κομουνιστικό καθεστώς που καταπιέζει κάθε μορφή ελευθερίας. Υποτίθεται πως τα κομουνιστικά καθεστώτα υποστηρίζουν την ατομική ελευθερία, όμως πολλές φορές έχουμε δει πως την καταπιέζουν, ειδικά όταν αποκλίνει από τις επιταγές του κόμματος. Αυτό ακριβώς το κλίμα μεταφέρεται και στο βιβλίο, όπου όποιος δεν συμφωνεί με τη γραμμή του κόμματος, τιμωρείται. Η Στάζι, η μυστική αστυνομία του κράτους, παρουσιάζεται σαν ένα τεράστιο σύμπλεγμα κατασκόπων και αυτό ακριβώς ήταν. Όλοι γνώριζαν λίγο ως πολύ ότι όλοι οι πολίτες της χώρας παρακολουθούνταν από τη Στάζι και ότι η λόγος τους ήταν νόμος. Με αυτό το δεδομένο, κανείς δεν μπορούσε να πάει αντίθετα στις επιταγές των ανθρώπων της. Αυτό είναι και ένα από τα βασικά στοιχεία της δομής του βιβλίου αλλά και της εξέλιξης της ιστορίας. Η ιστορία του βιβλίου στηρίζεται ξεκάθαρα στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η Στάζι και τον ψυχολογικό πόλεμο που ασκούσε στους αντιφρονούντες. Και τα έχει καταφέρει κατά τη γνώμη μου.
Τα μυστικά που κρύβονται, οι φωτογραφίες που αποκαλύπτουν πραγματικές ή ψεύτικες εικόνες, όλες προϊόντα παρακολούθησης, ο φόβος της ελεύθερης έκφρασης και συνεχής επαγρύπνηση για το ποιος μπορεί να ακούει δίνουν την ατμόσφαιρα που ταιριάζει σε μια τέτοια ιστορία. Μυστικά, ψέμματα και πολιτικά παιχνίδια που είναι πάνω από τις δυνάμεις των πρωταγωνιστών και που δεν μπορούν να επηρεάσουν, έρχονται να ολοκληρώσουν το ψυχροπολεμικό σκηνικό που θα περίμενε κανείς.
Όπως έχω γράψει και στο παρελθόν είμαι υπέρ της ελευθερίας του ατόμου και ο Young κατάφερε να με κερδίσει αποδίδοντας με ακρίβεια το ζοφερό παρελθόν της ανθρωπότητας.
Λίγα λόγια για το συγγραφέα
Ο David Young κατάγεται από το Χαλ της Αγγλίας. Σπούδασε ανθρωπιστικές επιστήμες στο Πολυτεχνείο του Μπρίστολ. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε τοπικές εφημερίδες, σε πρακτορείο ειδήσεων του Λονδίνου και σε διάφορα άλλα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μέσα. Το πρώτο του μυθιστόρημα, Το παιδί της Στάζι, περιλαμβανόταν για πολλές εβδομάδες στις λίστες με τα ευπώλητα βιβλία στην Αγγλία. Μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στο σπίτι του στο Τουίκεναμ του Λονδίνου και στο συγγραφικό καταφύγιο που απέκτησε πρόσφατα στη Σύρο.
